Trong bối cảnh kinh tế thế giới đang chuyển dịch mạnh mẽ dưới tác động của khoa học – công nghệ, yêu cầu mới đặt ra cho các quốc gia là phải chuẩn bị một lực lượng lao động có tư duy số, năng lực khoa học và khả năng thích ứng với những ngành nghề của tương lai. Xu hướng đó lan rộng trên nhiều lĩnh vực, từ năng lượng, công nghiệp cho đến nông nghiệp – nơi những mô hình sản xuất, canh tác dựa trên công nghệ cao ngày càng phổ biến.
Nhận diện sớm vai trò của tri thức mới trong quá trình phát triển đất nước, Tập đoàn Công nghiệp – Năng lượng Quốc Gia Việt Nam (Petrovietnam) đã phát động chương trình 100 phòng học STEM trên phạm vi toàn quốc, nhằm tạo dựng môi trường giáo dục giúp thế hệ trẻ tiếp cận khoa học – công nghệ ngay từ trung học cơ sở và trung học phổ thông. Đây là bước đi mang tính chiến lược, gắn kết giữa phát triển tri thức và phát triển kinh tế, thể hiện tầm nhìn dài hạn của Tập đoàn đối với tương lai nguồn nhân lực Việt Nam.
Trong chiến dịch ấy, Tổng công ty Phân bón Dầu khí Cà Mau – CTCP (PVCFC, Phân Bón Cà Mau) là đơn vị thành viên hoạt động trong lĩnh vực nông nghiệp đã rất chủ động triển khai tài trợ mô hình này, đặc biệt tại các tỉnh nông nghiệp, nơi khoa học công nghệ có thể tạo ra sự thay đổi rõ nét nhất.
Sự chủ động của đơn vị vừa là hưởng ứng tinh thần chung của Petrovietnam, vừa phản ánh cách doanh nghiệp này nhìn nhận về một nền nông nghiệp hiện đại. Phân Bón Cà Mau đã nắm bắt chính xác nhu cầu chuyển đổi của lĩnh vực mình đang hoạt động để chọn cách đầu tư có trọng tâm, đúng địa bàn và mang tính tác động dài hạn.
Ở nhiều địa phương, đặc biệt là vùng nông thôn, giáo dục STEM vẫn là một thách thức lớn khi cơ sở vật chất còn thiếu, phòng thí nghiệm chưa đồng bộ, giáo viên chưa được đào tạo sâu về phương pháp dạy tích hợp.
Điều đó khiến học sinh ít cơ hội tiếp xúc với thực nghiệm – yếu tố cốt lõi để hình thành tư duy khoa học và khả năng sáng tạo. Trong khi đó ở nhiều quốc gia, giáo dục STEM đã trở thành trọng tâm của chương trình phổ thông. Đây là cách tiếp cận tích hợp giữa Khoa học (Science), Công nghệ (Technology), Kỹ thuật (Engineering) và Toán học (Mathematics), nhằm giúp học sinh hình thành tư duy logic, phản biện, khả năng giải quyết vấn đề bằng chứng cứ, và năng lực vận dụng kiến thức vào tình huống thực tiễn. Không chỉ đào tạo kiến thức, mô hình này nhấn mạnh “học qua làm”, coi thực nghiệm, thử nghiệm và sáng tạo là trung tâm của quá trình học tập.
Những học sinh được tiếp cận STEM từ sớm có khả năng thích ứng công nghệ tốt hơn, hiểu sâu vấn đề hơn và có xu hướng lựa chọn các ngành nghề liên quan đến khoa học – công nghệ – kỹ thuật trong tương lai.
Trong khi nông nghiệp Việt Nam đang bước vào giai đoạn chuyển đổi xanh, yêu cầu về nhân lực có khả năng phân tích dữ liệu, vận hành thiết bị thông minh, hiểu các quy trình sinh học – môi trường ngày càng rõ rệt. Khoảng trống này chính là lý do để một doanh nghiệp nông nghiệp như PVCFC lựa chọn đầu tư vào phương pháp giáo dục hiện đại này.
Không chỉ dừng ở quan điểm “đóng góp xã hội”, Phân Bón Cà Mau tiếp cận mô hình giáo dục hiện đại này như một nhiệm vụ chiến lược: phát triển nguồn nhân lực cho chính tương lai ngành nông nghiệp. Bởi khi khoa học, dữ liệu và công nghệ đã trở thành trụ cột mới của sản xuất, thì những người trẻ hôm nay sẽ là những kỹ sư nông nghiệp, chuyên gia môi trường, nhà phân tích công nghệ hay những nông dân thế hệ mới – những người trực tiếp vận hành nền nông nghiệp thông minh của Việt Nam sau này.
Từ nhận thức đó, Phân Bón Cà Mau đã triển khai mô hình phòng học STEM trị giá hơn 3 tỷ đồng/phòng, gồm hệ thống thiết bị thí nghiệm, robot lập trình, mô hình IoT điều khiển tự động, và các phần mềm mô phỏng... Đặc biệt, để phòng học không chỉ “đẹp” mà “chạy được” và “hiệu quả”, các giáo viên cũng được đào tạo bài bản, hướng dẫn từng bộ môn, chuẩn hóa quy trình vận hành và xây dựng các chủ đề học tập gắn với thực tế.
Ngày 15/11, phòng học STEM tại THPT Võ Văn Kiệt (Cà Mau) do PVCFC tài trợ đã chính thức được khánh thành – đánh dấu phòng học thứ 4 trong chiến dịch của doanh nghiệp. Ngôi trường nằm giữa vùng chuyên canh nông nghiệp, nơi học sinh có nhiều tiềm năng nhưng ít điều kiện tiếp cận công nghệ. Giờ đây, trong không gian được đầu tư bài bản, các em lần đầu lập trình robot, lần đầu tiếp cận các kiến thức về AI trong trường. Những trải nghiệm ấy không chỉ mang tính mới lạ, mà còn mở ra cánh cửa để các em hình dung về tương lai nghề nghiệp gắn với khoa học – công nghệ.
Ban Giám hiệu nhà trường nhìn nhận phòng STEM như “một cú hích” giúp giáo viên thay đổi phương pháp giảng dạy, chuyển từ truyền thụ kiến thức sang gợi mở tư duy, từ lý thuyết sang thực hành. Giáo viên bộ môn chia sẻ họ có thêm công cụ để xây dựng bài giảng tích hợp, trong khi học sinh bày tỏ sự thích thú khi được “học bằng tay, hiểu bằng trải nghiệm”, thay vì chỉ học qua sách giáo khoa.
Câu chuyện tại THPT Võ Văn Kiệt là một bước tiếp nối. Trước đó, Phân Bón Cà Mau đã bàn giao 3 phòng học STEM tại Đồng Tháp, đang hoàn thiện 1 phòng tại Thanh Hoá, 01 phòng tại Hưng Yên, và chuẩn bị triển khai tiếp 2 phòng ở Cà Mau cùng 03 phòng tại Tây Ninh. Như vậy, tổng cộng 11 phòng học STEM sẽ được Phân Bón Cà Mau đưa vào vận hành trong năm 2025 – một con số thể hiện sự đầu tư nghiêm túc và đúng trọng tâm của doanh nghiệp trong chiến dịch 100 phòng STEM của Tập đoàn.
Việc ưu tiên các địa phương có tỷ trọng nông nghiệp cao cho thấy PVCFC đang lựa chọn một hướng tiếp cận có chiều sâu: đầu tư tri thức ngay tại những nơi sẽ trở thành lực lượng lao động chủ lực của ngành trong tương lai. Khi học sinh ở vùng thuần nông được tiếp cận khoa học – công nghệ từ sớm, quá trình chuyển đổi nông nghiệp không chỉ bắt đầu ở phương thức sản xuất, mà bắt đầu ở năng lực của con người.
Tư duy này thống nhất với thông điệp chiến dịch “Ươm mầm tri thức mới – năng lượng sáng tạo cho tương lai Việt”: Tri thức mới không phải là phần bổ trợ, mà là điều kiện tiên quyết để nông nghiệp bước vào giai đoạn phát triển dựa trên công nghệ, dữ liệu.
Đại diện PVCFC chia sẻ: “Khi thế hệ trẻ ở các vùng nông nghiệp được tiếp cận tư duy khoa học và phương pháp học hiện đại, chúng ta không đơn thuần hỗ trợ giáo dục, mà đang chuẩn bị nền tảng để ngành nông nghiệp Việt Nam bước vào tương lai với đội ngũ nhân lực tự tin và chủ động hơn”.
Trong bức tranh chuyển đổi của đất nước, sự tham gia của doanh nghiệp vào giáo dục theo cách bài bản và có chiều sâu như Phân Bón Cà Mau sẽ góp phần xây dựng nền tảng tri thức cho cả một thế hệ. Từ những phòng học STEM ở các khu vực khó khăn tại Đồng Tháp, Thanh Hoá, Hưng Yên đến Cà Mau hay Tây Ninh, “tri thức mới” đang được gieo mầm từ những vùng đất tưởng như cách xa công nghệ nhất – nhưng lại chính là nơi cần sự thay đổi nhất. Từ những hạt giống tri thức ấy, nền nông nghiệp Việt Nam có thể xây dựng được nguồn nhân lực đủ năng lực để bước vào kỷ nguyên công nghệ cao và phát triển bền vững.
-Thu Ngân
