Quốc hội không đồng ý bổ sung “vụ việc cạnh tranh” vào phạm vi tương trợ tư pháp dân sự

Ủy ban Cạnh tranh quốc gia xử lý vụ việc cạnh tranh theo trình tự không phải là hoạt động tố tụng tư pháp mà quyết định xử lý vụ việc cạnh tranh mang tính chất hành chính, kinh tế. Do đó, Quốc hội không đồng ý bổ sung "vụ việc cạnh tranh" vào phạm vi tương trợ tư pháp dân sự.

Sáng 26/11, Quốc hội đã biểu quyết thông qua 4 dự án luật gồm Luật Dẫn độ; Luật Chuyển giao người đang chấp hành án phạt tù; Luật Tương trợ tư pháp về dân sự; Luật Tương trợ tư pháp về hình sự.

Báo cáo giải trình, tiếp thu, chỉnh lý, Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp Hoàng Thanh Tùng cho biết về khoản 1, điều 7 Luật Dẫn độ, có ý kiến đề nghị nâng nguỡng hình phạt tối thiểu từ 02 năm tù trở lên để bảo đảm hiệu quả hợp tác tư pháp quốc tế, tránh lãng phí nguồn lực hành chính cho vụ việc nhỏ; đồng thời thể hiện chính sách nhân đạo, chỉ dẫn độ đối với những hành vi nghiêm trọng, gây nguy hiểm cho xã hội.

Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho rằng quy định này được kế thừa từ Luật Tương trợ tư pháp hiện hành (Điều 33), phù hợp với tập quán quốc tế và cam kết trong các hiệp định về dẫn độ mà Việt Nam đã ký kết.

Theo ông Hoàng Thanh Tùng, trên thực tế, cơ quan có thẩm quyền có thể xem xét khả năng dẫn độ đối với người có hành vi phạm tội mà pháp luật quy định hình phạt tù là 1 năm nhưng người đó có vai trò quan trọng trong việc giải quyết vụ án.

Bên cạnh đó, chính sách nhân đạo của Nhà nước ta được bảo đảm qua cơ chế xem xét trong từng vụ việc cụ thể. Nếu nâng ngưỡng hình phạt tù cao hơn sẽ dẫn tới trường hợp không thể dẫn độ đối với các vụ việc có mức hình phạt thấp mặc dù vẫn có ảnh hưởng quốc tế rõ ràng; làm giảm hiệu quả hợp tác tư pháp quốc tế và không khắc phục được nguy cơ vi phạm quyền con người trong từng trường hợp cụ thể.

Do đó, để bảo đảm tính tương thích quốc tế, duy trì hiệu quả hợp tác trong đấu tranh phòng, chống tội phạm xuyên quốc gia và bảo đảm tính thống nhất của hệ thống pháp luật, đề nghị Quốc hội giữ ngưỡng hình phạt tối thiểu là 01 năm tù như quy định của dự thảo Luật.

Về dự thảo Luật Tương trợ tư pháp về dân sự, có ý kiến đề nghị bổ sung “vụ việc cạnh tranh” vào phạm vi tương trợ tư pháp .

Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho rằng phạm vi tương trợ tự pháp về dân sự là hợp tác, hỗ trợ giữa Việt Nam và nước ngoài về một số hoạt động để giải quyết vụ việc dân sự, vụ việc phá sản, việc thi hành án dân sự của các cơ quan tư pháp.

Trong khi đó, cơ quan giải quyết vụ việc cạnh tranh là Ủy ban Cạnh tranh quốc gia thuộc Bộ Công Thương, không phải là cơ quan tư pháp.

Theo Luật Cạnh tranh hiện hành, Ủy ban Cạnh tranh quốc gia xử lý vụ việc cạnh tranh theo trình tự không phải là hoạt động tố tụng tư pháp mà quyết định xử lý vụ việc cạnh tranh mang tính chất hành chính, kinh tế.

Trường hợp các bên đương sự không đồng ý với quyết định giải quyết khiếu nại đối với quyết định xử lý vụ việc cạnh tranh thì có thể khởi kiện yêu cầu Tòa án nhân dân có thẩm quyền giải quyết theo quy định của Luật Tố tụng hành chính.

Khi giải quyết vụ án hành chính, nếu phát sinh nhu cầu thu thập chứng cứ, tống đạt tài liệu, văn bản tố tụng ra nước ngoài... thì Tòa án nhân dân có thẩm quyền sẽ làm thủ tục yêu cầu tương trợ tư pháp ra nước ngoài căn cứ vào Điều 370a của Luật Tố tụng hành chính.

Các điều ước quốc tế về tương trợ tư pháp về dân sự mà Việt Nam đã ký kết với các nước và vùng lãnh thổ cũng không quy định nội dung tương trợ tư pháp về dân sự trong xử lý vụ việc cạnh tranh. Do đó, quy định về phạm vi điều chỉnh của Luật Tương trợ tư pháp về dân sự như tại Điều 1 là phù hợp.

Bên cạnh đó, có ý kiến đề nghị bổ sung nguyên tắc “có đi có lại” trong tương trợ tư pháp về dân sự. Tiếp thu ý kiến các đại biểu, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã chỉnh lý dự thảo tại khoản 2 Điều 6 của dự thảo luật để bảo đảm linh hoạt trong áp dụng, thực thi nguyên tắc này nhằm bảo vệ tối đa quyền và lợi ích hợp pháp của cơ quan, tổ chức, cá nhân của Việt Nam, thúc đẩy hợp tác quốc tế.

Theo đó, "trường hợp Việt Nam và nước ngoài không cùng là thành viên của điều ước quốc tế tương trợ tư pháp về dân sự thì tương trợ tư pháp về dân sự đương nhiên được thực hiện theo nguyên tắc có đi có lại; trừ trường hợp có căn cứ cho thấy nước ngoài không hợp tác thực hiện yêu cầu tương trợ tư pháp về dân sự của Việt Nam thì có thể từ chối thực hiện".

-Đỗ Mến