Ngày 30/10/2025, bên lề Hội nghị Cấp cao APEC tại Gyeongju (Hàn Quốc), Singapore và Việt Nam đã ký Bản ghi nhớ hợp tác thương mại gạo (MOC). Đây là dấu mốc quan trọng trong hợp tác kinh tế giữa hai quốc gia, hướng tới phát triển thương mại gạo ổn định, bền vững và đảm bảo an ninh lương thực khu vực...
Bản ghi nhớ hợp tác được ký bởi Bộ trưởng Bộ Phát triển Bền vững và Môi trường, kiêm Bộ trưởng phụ trách Quan hệ Thương mại Singapore Grace Fu và Bộ trưởng Bộ Công Thương Việt Nam Nguyễn Hồng Diên.
Đây là thỏa thuận hợp tác thương mại gạo đầu tiên mà Singapore ký với một đối tác nước ngoài, và đối tác đó là Việt Nam, một trong những nhà cung cấp gạo lớn nhất của đảo quốc sư tử.
TĂNG CƯỜNG AN NINH LƯƠNG THỰC, MỞ RỘNG THỊ PHẦN XUẤT KHẨU GẠO VIỆT NAM
Theo nội dung MOC, Việt Nam sẽ tạo điều kiện thuận lợi cho hoạt động xuất khẩu gạo sang Singapore, trên cơ sở lượng cung ứng được hai bên thống nhất, phù hợp với nhu cầu và điều kiện thị trường. Bản ghi nhớ cũng nhấn mạnh cam kết tránh áp dụng các biện pháp hạn chế thương mại không cần thiết, nhằm bảo đảm dòng chảy thương mại gạo ổn định và có thể dự báo.
Phát biểu tại lễ ký, Bộ trưởng Grace Fu cho biết là quốc gia nhập khẩu hơn 90% nhu cầu lương thực, Singapore luôn chịu tác động từ các biến động chuỗi cung ứng toàn cầu. Việc ký kết Bản ghi nhớ hợp tác với Việt Nam là bước đi chiến lược giúp Singapore củng cố nguồn cung gạo, đồng thời thúc đẩy hợp tác nông nghiệp bền vững trong khu vực.
Về phía Việt Nam, Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên nhấn mạnh: Singapore không chỉ là đối tác kinh tế hàng đầu, mà còn là thị trường trọng điểm của xuất khẩu Việt Nam. Thỏa thuận này là bước đi cụ thể hóa quan hệ Đối tác chiến lược toàn diện Việt Nam – Singapore, tạo nền tảng cho hợp tác thương mại gạo ổn định và bền vững giữa hai nền kinh tế, nhất là trong bối cảnh thị trường toàn cầu đang có nhiều biến động khó lường.
Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên khẳng định: "Việc tăng cường hợp tác trong thương mại gạo là minh chứng cho nỗ lực chung của ASEAN trong bảo đảm chuỗi cung ứng lương thực, đồng thời mở rộng cơ hội để nông sản Việt Nam tiếp cận sâu hơn vào hệ thống phân phối của Singapore – trung tâm trung chuyển hàng hóa lớn của khu vực".
Theo số liệu của Thương vụ Việt Nam tại Singapore, năm 2024, tổng kim ngạch nhập khẩu gạo của Singapore đạt hơn 456 triệu đô la Singapore (SGD), tăng 10,7% so với năm trước. Tổng lượng nhập khẩu đạt gần 590 nghìn tấn, tăng 3,8%.
Trong cơ cấu nhập khẩu, gạo tẻ trắng chiếm thị phần lớn nhất (33,6%), tiếp đến là gạo đồ (17,6%), gạo thơm hom mali (17,2%) và gạo thơm xay xát hoặc tróc vỏ (15%). Thị trường này được đánh giá ổn định, tăng trưởng đều đặn, với giá trị nhập khẩu dao động từ 300–400 triệu SGD mỗi năm.
Cạnh tranh tại thị trường gạo Singapore hiện tập trung giữa ba quốc gia chính: Ấn Độ, Thái Lan và Việt Nam, chiếm tới 91% tổng thị phần nhập khẩu. Trong đó, Ấn Độ dẫn đầu với kim ngạch 148,2 triệu SGD (32,5%), Thái Lan xếp thứ hai 137,8 triệu SGD (30,2%), Việt Nam giữ vị trí thứ ba với 128,9 triệu SGD (28,3%).
Đáng chú ý, xuất khẩu gạo Việt Nam sang Singapore năm 2024 tăng 28,5% so với 2023, đạt 128,9 triệu SGD, đây là mức tăng ấn tượng trong bối cảnh cạnh tranh gay gắt. Trong đó: Gạo thơm xay xát hoặc tróc vỏ đạt 44,9 triệu SGD (tăng 65,7%), Gạo nếp đạt 14,25 triệu SGD (tăng hơn 4,6 lần), Gạo vỡ đạt 2,6 triệu SGD (tăng 113,6%).
Tuy nhiên, gạo tẻ trắng – nhóm sản phẩm chủ lực của Việt Nam chỉ tăng nhẹ 0,24%, đạt 64,7 triệu SGD. Đây cũng là nguyên nhân khiến Việt Nam tạm thời tụt xuống vị trí thứ ba trong tổng thể xuất khẩu gạo sang Singapore.
Theo số liệu chi tiết từ Thương vụ Đại sứ quán Việt Nam tại Singapore, Việt Nam hiện dẫn đầu thị phần ở 3 nhóm gạo chính: Gạo tẻ trắng: 42,2%, Gạo thơm xay xát hoặc tróc vỏ: 65,7%, Gạo nếp: 77%.
Trong khi đó, Ấn Độ chiếm ưu thế gần như tuyệt đối ở gạo đồ (99,5%) và gạo basmati (97,2%), còn Thái Lan vượt trội ở các nhóm gạo thơm đặc trưng như hom mali và gạo lứt hom mali. Nhật Bản chiếm thị phần lớn nhất ở nhóm gạo lứt thường.
Như vậy, dù phải cạnh tranh quyết liệt, gạo Việt Nam vẫn giữ được vị thế mạnh ở các phân khúc chất lượng cao và trung cấp, đặc biệt là gạo thơm – dòng sản phẩm có nhu cầu ổn định tại Singapore.
BÀI TOÁN KÉP: XÚC TIẾN THƯƠNG MẠI VÀ XÂY DỰNG THƯƠNG HIỆU GẠO VIỆT
Theo ông Cao Xuân Thắng – Tham tán thương mại, Trưởng Thương vụ Việt Nam tại Singapore, một thách thức lớn hiện nay cho gạo Việt là chúng ta thiếu các hoạt động xúc tiến thương mại quy mô và đầu tư thương hiệu bài bản cho gạo Việt Nam tại thị trường này.
Hiện nay, phần lớn gạo Việt Nam tại Singapore được đóng gói, gắn nhãn thương hiệu nội địa trước khi phân phối, khiến người tiêu dùng khó nhận diện nguồn gốc Việt Nam. Chỉ một số ít sản phẩm mang thương hiệu Việt được bày bán tại các cửa hàng tiện ích nhỏ hoặc các kênh bán hàng online phục vụ cộng đồng người Việt.
Trong khi đó, Thái Lan, Nhật Bản và Ấn Độ đã đầu tư mạnh vào quảng bá thương hiệu gạo quốc gia. Họ hợp tác chặt chẽ với các nhà nhập khẩu và phân phối để duy trì nhận diện thương hiệu nhất quán, đồng thời đẩy mạnh truyền thông về chất lượng và xuất xứ.
“Sau hai quý đầu năm 2024 giữ vị trí dẫn đầu, Việt Nam đã để mất thị phần cho Ấn Độ và Thái Lan. Điều này cho thấy doanh nghiệp cần đầu tư nhiều hơn vào chất lượng, bao bì, thương hiệu và chiến lược quảng bá bài bản nếu muốn giữ vững vị thế,” ông Thắng nhấn mạnh.
Giới chuyên gia đánh giá, việc ký kết Bản ghi nhớ hợp tác thương mại gạo lần này mở ra cơ hội mới để Việt Nam nâng cao năng lực cạnh tranh và hiện diện thương hiệu tại Singapore. Bởi Singapore không chỉ là một thị trường tiêu thụ gần 6 triệu dân, mà còn là trung tâm trung chuyển gạo quan trọng ra toàn cầu.
Do đó, các doanh nghiệp Việt Nam cần nhìn nhận Singapore không chỉ là thị trường xuất khẩu đơn lẻ, mà là "bàn đạp" để tiếp cận các thị trường cao cấp khác trong khu vực và trên thế giới. Muốn làm được điều đó, Việt Nam phải chú trọng đồng thời vào chất lượng sản phẩm, truy xuất nguồn gốc, chuẩn hóa quy trình và đầu tư thương hiệu dài hạn.
Trong bối cảnh thế giới đối mặt với rủi ro gián đoạn chuỗi cung ứng, biến đổi khí hậu và nhu cầu đảm bảo an ninh lương thực ngày càng tăng, hợp tác Việt Nam – Singapore trong lĩnh vực thương mại gạo không chỉ mang ý nghĩa kinh tế, mà còn là bước đi chiến lược vì ổn định khu vực và phát triển bền vững.
Từ một thỏa thuận song phương, Bản ghi nhớ thương mại gạo giữa Việt Nam và Singapore mở ra triển vọng hợp tác đa chiều hơn, không chỉ trong lĩnh vực nông nghiệp, mà còn ở chuỗi cung ứng, logistics, thương mại và đầu tư. Đồng thời, khẳng định vị thế ngày càng vững chắc của gạo Việt Nam trên bản đồ xuất khẩu thế giới không chỉ về sản lượng, mà cả về chất lượng và giá trị thương hiệu quốc gia.
-Nguyệt Hà
