Lần đầu tiên kể từ khi Chỉ số Năng lực Cạnh tranh Nhân tài Toàn cầu (GTCI) được công bố năm 2013, Singapore vươn lên vị trí số một thế giới, vượt qua Thụy Sỹ - quốc gia đã thống trị bảng xếp hạng trong nhiều năm liền. Thành tích này phản ánh hệ sinh thái nhân tài đặc biệt vững mạnh của Singapore, nơi các chính sách phát triển kỹ năng, đổi mới, học tập suốt đời và khả năng thích ứng được duy trì liên tục. Trong bối cảnh trí tuệ nhân tạo (AI) đang định hình lại thị trường lao động toàn cầu, bước ngoặt của Singapore mang ý nghĩa quan trọng đối với các nền kinh tế mới nổi.
BƯỚC NGOẶT TỪ HỆ SINH THÁI NHÂN TÀI VỮNG MẠNH
Theo báo cáo GTCI 2025 do INSEAD và Portulans Institute công bố, Singapore dẫn đầu 135 nền kinh tế nhờ nổi bật ở nhóm kỹ năng thích ứng đa lĩnh vực. Đây là tiêu chí được xem là trung tâm của các nền kinh tế có khả năng chống chịu tốt trước những biến động nhanh của công nghệ và mô hình việc làm. Lực lượng lao động Singapore cho thấy sự chủ động trong học hỏi, thành thạo kỹ năng mềm, có năng lực số tốt và tư duy đổi mới cao, tạo ra nền tảng mạnh mẽ để họ dễ dàng chuyển đổi, thích ứng và nắm bắt cơ hội trong bối cảnh công nghệ thay đổi nhanh.
Giáo sư Felipe Monteiro từ INSEAD nhận định rằng Singapore vận hành một trong những hệ sinh thái nhân tài mạnh nhất thế giới. Ở đó, giáo dục chất lượng cao, đào tạo kỹ năng hiện đại và chiến lược học tập suốt đời giúp mỗi người lao động có cơ hội liên tục nâng cấp năng lực. Họ không chỉ được khuyến khích dịch chuyển nghề nghiệp, thay đổi vị trí công việc hay mở rộng chuyên môn, mà còn được bảo vệ tốt hơn trước các tác động có thể gây gián đoạn việc làm do AI.
Điểm đáng chú ý là Singapore cải thiện rõ rệt khả năng giữ chân nhân tài - một thách thức lớn với các nền kinh tế mở. Việc tăng bảy bậc, từ vị trí 38 lên 31 trong vòng hai năm, phản ánh những thay đổi mạnh mẽ về chính sách, cơ chế hỗ trợ người lao động và môi trường làm việc ổn định, minh bạch. Mặc dù bảng xếp hạng năm nay vẫn chứng kiến sự thống trị của các nền kinh tế giàu có tại châu Âu, báo cáo cũng chỉ ra những cái tên nổi bật như Israel, Qatar, Kenya hay Tajikistan - những quốc gia dù có nguồn lực hạn chế nhưng tạo ra kết quả nhân tài vượt trội nhờ chiến lược hiệu quả.
VAI TRÒ THEN CHỐT CỦA TÁI ĐÀO TẠO VÀ HỌC TẬP SUỐT ĐỜI
Lễ công bố GTCI 2025 tại Singapore ngày 26/11 đặc biệt nhấn mạnh hai năng lực quan trọng của lực lượng lao động hiện đại: khả năng thích ứng và năng lực chống chịu. Đồng tác giả báo cáo, ông Rafael Escalona Reynoso, cho rằng Singapore đã xây dựng được nền tảng đặc biệt linh hoạt này thông qua các chương trình như SkillsFuture và cơ chế luân chuyển cán bộ giữa khu vực công và tư nhân. Nhờ sự kết hợp này, người lao động Singapore có điều kiện học lại từ đầu, chuyển đổi lĩnh vực nghề nghiệp hoặc nâng cấp kỹ năng một cách dễ dàng, từ đó duy trì tính cạnh tranh trong thị trường lao động thay đổi nhanh chóng.
Phát biểu tại sự kiện, ông Shawn Huang - Thư ký Nghị viện cấp cao Bộ Tài chính và Nhân lực - nhấn mạnh rằng nhân lực là một trong năm trụ cột của chiến lược phát triển kinh tế mới. Ông cho rằng trong nền kinh tế vốn hạn chế về lao động như Singapore, sự xuất hiện của AI không nhất thiết tạo ra rủi ro, mà thậm chí còn mở ra nhiều cơ hội hơn nếu người lao động chủ động nâng cấp kỹ năng.
Báo cáo GTCI 2025 cũng phản ánh xu hướng đáng lo ngại khi AI đang thay thế nhiều vị trí việc làm trí óc với tốc độ nhanh. Giáo sư Lily Fang, Trưởng khoa Nghiên cứu và Đổi mới của INSEAD, cho rằng đây là lý do kỹ năng thích ứng trở nên quan trọng và trở thành thước đo mới để đánh giá chất lượng lực lượng lao động. Trong khi đó, Giáo sư Winnie Jiang - chuyên gia về hành vi tổ chức - chỉ ra rằng khả năng chống chịu không phải là sự chịu đựng hay im lặng trước áp lực, mà nằm ở việc người lao động có thể tái khung căng thẳng, chia sẻ với đồng nghiệp và chủ động tìm ra cách ứng phó phù hợp. Tinh thần mở, sẵn sàng học hỏi và dễ dàng thích nghi chính là nền tảng giúp Singapore duy trì khả năng cạnh tranh trong thu hút và phát triển nhân tài.
Một vấn đề quan trọng được đặt ra là Singapore làm thế nào để vừa duy trì cơ hội cho lao động bản địa, vừa đáp ứng nhu cầu nhập khẩu nhân lực chất lượng cao. Giáo sư Jiang cho rằng hầu hết người Singapore có tư duy tăng trưởng và hiểu giá trị của hội nhập quốc tế, do đó quốc gia này vẫn có thể duy trì được vai trò “điểm đến nhân tài” mà không tạo ra sự xung đột lớn giữa hai nhóm.
CUỘC ĐUA NHÂN TÀI TOÀN CẦU ĐANG TRỞ NÊN KHỐC LIỆT HƠN
Bên cạnh sự trỗi dậy của Singapore, GTCI 2025 cũng hé lộ nhiều thay đổi đáng chú ý trong bản đồ nhân tài toàn cầu. Mỹ - quốc gia luôn nằm trong nhóm dẫn đầu - đã tụt từ vị trí thứ 3 năm 2023 xuống thứ 9 năm 2025, lần đầu tiên vắng mặt trong top 5 kể từ năm 2013. Tuy vẫn giữ được điểm mạnh về khả năng chuẩn bị cho rủi ro tương lai và sức chống chịu tài chính của các hộ gia đình, sự tụt hạng của Mỹ cho thấy ngay cả những nền kinh tế hàng đầu cũng có thể mất vị thế nếu không thích ứng kịp với tốc độ thay đổi của công nghệ và nhu cầu kỹ năng.
Trung Quốc - nền kinh tế lớn nhất châu Á - giữ vị trí 53, nhưng báo cáo lưu ý rằng thứ hạng này chịu ảnh hưởng bởi hạn chế dữ liệu. Dù vậy, kết quả chung cho thấy cuộc đua nhân tài toàn cầu không còn là sân chơi của các nước giàu, mà đang chuyển sang giai đoạn cạnh tranh khốc liệt hơn, nơi sức mạnh thực sự được đo bằng khả năng đào tạo lại, đổi mới và nâng cao năng lực thích ứng của lực lượng lao động.
Trong bối cảnh AI và công nghệ đang định nghĩa lại các mô hình sản xuất và quản trị, vị trí số một của Singapore sau 11 năm công bố GTCI là minh chứng cho chiến lược phát triển nhân lực bài bản, nhất quán và mang tính dài hạn. Thành công này cũng là lời nhắc nhở cho các nền kinh tế mới nổi rằng đầu tư vào con người - đặc biệt là các kỹ năng thích ứng - chính là chìa khóa để nâng cao năng lực cạnh tranh trong kỷ nguyên của những thay đổi nhanh và khó đoán định.
The Straits Times-Trọng Hoàng
