Lương hưu là nguồn thu nhập chính của người cao tuổi ở châu Âu, chiếm khoảng 2/3 thu nhập của đối tượng này tại các nước thuộc Liên minh châu Âu (EU)...
Tuy nhiên, thu nhập của người trên 65 tuổi tại các nước EU chỉ bằng khoảng 86% thu nhập trung bình của toàn bộ dân số khu vực. Theo Tổ chức Hợp tác và phát triển kinh tế (OECD), tỷ lệ này giảm xuống dưới mức 70% ở các quốc gia Baltic và thậm chí dưới 80% ở các nền kinh tế lớn như Bỉ, Đan Mạch và Thụy Sỹ.
Theo dữ liệu mới nhất tại thời điểm cuối năm 2025 của cơ quan thống kê Eurostat, vào năm 2023, lương hưu tại các nước EU đạt bình quân 17.321 euro/năm tương đương 1.443 euro mỗi tháng trước thuế.
Tại 34 quốc gia châu Âu, mức lương hưu trung bình hàng năm dao động từ 3.377 euro ở Thổ Nhĩ Kỳ đến 38.031 euro ở Iceland. Trong số các nước thành viên EU, con số này dao động từ 4.479 euro ở Bulgaria đến 34.413 euro ở Luxembourg.
Ở cuối bảng xếp hạng, mức lương hưu trung bình hàng năm đạt chưa tới 8.000 euro ở Bosnia và Herzegovina, Serbia, Montenegro, Croatia, Slovakia, Romania, Lithuania, Hungary và Latvia.
Những con số này cho thấy sự chênh lệch đáng kể về lương hưu, với mức cao nhất gấp hơn 10 lần mức thấp nhất ở châu Âu.
Theo giáo sư thỉnh giảng Noel Whiteside tại Đại học Oxford, một số nước châu Âu nghèo hơn các nước khác trong khu vực, dẫn tới việc các gia đình ở những nước đó phải hỗ trợ thu nhập và giúp đỡ người lớn tuổi nhiều hơn.
4 nền kinh tế lớn nhất EU đều có mức lương hưu cao hơn mức trung bình của khối. Trong đó, mức lương hưu cao nhất là ở Italy, tiếp theo là Tây Ban Nha, Pháp và Đức. Lương hưu ở 5 nước Bắc Âu cũng đều cao hơn so với mức trung bình EU.
Trao đổi với trang Euronews, ông Philippe Seidel Leroy - nhà quản lý chính sách tại AGE Platform Europe - nói hệ thống hưu trí khác nhau trên khắp châu Âu khiến so sánh lương hưu là một việc không dễ dàng.
Ông chỉ ra rằng các quốc gia như Đức, Tây Ban Nha, Pháp và Bỉ có các hệ thống hưu trí dựa trên mức đóng góp của người lao động, với mức chi trả cao và do nhà nước chi trả, bên cạnh các chương trình hưu trí nhỏ hơn theo từng lĩnh vực nghề nghiệp, chỉ bao gồm một số ngành hoặc nhà tuyển dụng nhất định. “Chi lương hưu tính theo đầu người ở các nước này cao, và phần lớn thu nhập của người hưu trí đến từ các chương trình này”, ông Leroy nói.
Ông David Sinclair, CEO Trung tâm Tuổi thọ Quốc tế Vương quốc Anh, cũng nhấn mạnh rằng cấu trúc hưu trí của mỗi quốc gia là một yếu tố quan trọng dẫn đến sự khác biệt về lương hưu. Những cấu trúc này - thường được hình thành bởi sự thỏa hiệp chính trị và di sản lịch sử - chính là yếu tố quyết định hai quốc gia có cấu trúc tuổi tương tự lại có mức lương hưu rất khác nhau.
Khi đo lường theo tiêu chuẩn sức mua (PPS) - một cách tính để phản ánh sự khác biệt trong chi phí sinh hoạt sinh hoạt tại các quốc gia - chênh lệch lương hưu giữa các nước châu Âu giảm đi nhiều. Một đơn vị PPS mua cùng một lượng hàng hóa và dịch vụ ở mọi quốc gia.
Khi tính theo cách này, lương hưu hàng năm theo PPS dao động từ 6.658 euro ở Bosnia và Herzegovina đến 22.187 euro ở Luxembourg. Chênh lệch lương hưu cao nhất so với thấp nhất chỉ là 3,3 lần, so với mức hơn 10 lần nếu tính theo giá trị danh nghĩa.
Ông Whiteside lưu ý rằng ở các quốc gia thuộc khối Đông Âu cũ, các quyền lợi khác cho người hưu trí - chẳng hạn như chăm sóc sức khỏe miễn phí, giao thông và nhà ở được trợ cấp - đẩy mức lương hưu tính theo PPS lên cao. Nói cách khác, nhờ các lợi ích xã hội này, người nghỉ hưu ở những nước này nhận được nhiều hơn con số lương hưu danh nghĩa.
Xếp hạng của Tây Ban Nha và Thổ Nhĩ Kỳ cũng tăng mạnh khi điều chỉnh theo sức mua. Tây Ban Nha từ vị trí thứ 13 lên thứ 4, trong khi Thổ Nhĩ Kỳ từ vị trí cuối cùng, thứ 34, lên thứ 25.
Ngược lại, Thụy Sỹ trượt từ vị trí thứ 5 xuống thứ 15, và Slovakia từ vị trí thứ 27 xuống thứ 33, mất vị trí đáng kể trong bảng xếp hạng lương hưu tính theo PPS.
Nhưng dù sao, sự khác biệt về lương hưu không biến mất hoàn toàn khi tính theo PPS, vì mức sống của người già phụ thuộc vào nhiều yếu tố hơn là chỉ lương hưu. Chi phí nhà ở, khả năng tiếp cận chăm sóc sức khỏe và cơ hội làm việc cho người lớn tuổi đều đóng vai trò quan trọng.
Trong EU, lương hưu tương đương khoảng 3/5 thu nhập của người lao động ở những năm làm việc cuối cùng. Ở nhiều quốc gia, tỷ lệ này giảm xuống dưới 50%, khiến người nghỉ hưu khó duy trì mức sống ổn định. Nghèo đói trong người hưu trí là một vấn đề đáng kể ở nhiều quốc gia.
-An Huy
