Các vật liệu xanh như kính tiết kiệm năng lượng, xi măng phát thải thấp, gạch không nung, tấm xi măng nhẹ, vật liệu cách nhiệt, sơn thân thiện môi trường hay các sản phẩm có hàm lượng tái chế cao, đang được khuyến khích sử dụng rộng rãi trong xây dựng hiện đại. Việc ứng dụng những vật liệu này vừa giúp giảm tiêu thụ năng lượng, vừa hạn chế phát thải khí nhà kính, tăng độ bền công trình, tối ưu chi phí vận hành và cải thiện chất lượng không gian sống…
Ngành Xây dựng là một trong những lĩnh vực tiêu thụ nhiều năng lượng và tài nguyên, đồng thời cũng là nguồn phát thải lớn ra môi trường. Trong bối cảnh Việt Nam hướng tới mục tiêu phát triển bền vững và trung hòa carbon, việc tối ưu hóa sử dụng năng lượng, nước và vật liệu trở thành yêu cầu cấp thiết.
Do đó, để đạt được mục tiêu này, cần đẩy mạnh ứng dụng vật liệu xanh, vật liệu tuần hoàn và các giải pháp tiết kiệm năng lượng… Đây cũng chính là hướng đi mà nhiều chuyên gia và doanh nghiệp chia sẻ.
XU HƯỚNG TRONG XÂY DỰNG HIỆN ĐẠI
Phát biểu tại hội thảo chuyên đề “Tối ưu hóa sử dụng năng lượng, vật liệu xây dựng nhằm giảm thiểu phát thải trong công trình xanh”, ông Lê Cao Chiến, Phó Giám đốc Trung tâm thiết bị, môi trường và an toàn lao động - Viện Vật liệu xây dựng, cho biết ứng dụng vật liệu tuần hoàn (vật liệu có thể tái sử dụng thay vì trở thành rác thải) không chỉ giúp giảm khai thác tài nguyên và phát thải khí nhà kính, mà còn tạo ra giá trị kinh tế mới thông qua tái chế, kéo dài vòng đời vật liệu, giảm chất thải xây dựng. Các tiêu chuẩn quốc tế LEED, LOTUS hay EDGE đều dành 12-20% tổng điểm đánh giá cho tiêu chí vật liệu, thể hiện vai trò ngày càng quan trọng của lĩnh vực này.
Theo ông Chiến, những hướng đi nổi bật là sử dụng vật liệu phản xạ năng lượng mặt trời để giảm hiệu ứng đảo nhiệt đô thị; vật liệu cách nhiệt và kính tiết kiệm năng lượng để tối ưu hiệu suất nhiệt công trình; tăng cường áp dụng các sản phẩm có nhãn môi trường, hàm lượng tái chế cao và minh bạch về thành phần hóa học… Ông nhấn mạnh: cần sớm hoàn thiện tiêu chuẩn kỹ thuật và cơ chế khuyến khích sản xuất, tiêu dùng bền vững, tạo nền tảng cho ngành Xây dựng xanh, tuần hoàn và phát triển bền vững.
Cùng với định hướng từ các chuyên gia, khối doanh nghiệp cũng tích cực triển khai nhiều giải pháp cụ thể. Ông Lê Hữu Sang, Giám đốc Hỗ trợ vận hành toàn cầu, ngành Fiber Cement Saint - Gobain Việt Nam, chia sẻ rằng các giải pháp vật liệu nhẹ và tái chế giúp giảm 79% lượng phát thải CO2 so với vật liệu truyền thống. Sản phẩm Duraflex Low Carbon (tấm xi măng xanh) của Saint-Gobain với chứng nhận quốc tế từ EPD, LCA, Green Label đã góp phần giảm tải trọng công trình, tăng tốc độ thi công và tiết kiệm năng lượng trong vận hành. Trong 5 năm qua, hơn 30% doanh thu của doanh nghiệp đều đến từ những sản phẩm có hàm lượng đổi mới và tính bền vững cao, khẳng định xu hướng phát triển vật liệu xanh đang lan tỏa mạnh mẽ tại Việt Nam.
Ở góc độ khác, ông Trịnh Ngọc Mẫn, Công ty cổ phần Eurowindow cũng giới thiệu về hệ cửa kính cách nhiệt hiệu suất cao giúp giảm 50% tổn thất năng lượng qua lớp vỏ công trình. Việc sử dụng kính hộp Low-E có hệ số truyền nhiệt thấp và khả năng phản xạ nhiệt mặt trời cao, không chỉ giúp giảm tiêu thụ điện năng, mà còn tiết kiệm hàng tỷ đồng chi phí vận hành mỗi năm. Eurowindow đang hướng tới kinh tế tuần hoàn thông qua việc sử dụng vật liệu có thể tái chế gần như hoàn toàn là nhôm, kính và silicon, giúp giảm chất thải xây dựng và kéo dài tuổi thọ công trình.
Chia sẻ thêm, ông Nguyễn Công Bảo, Giám đốc Điều hành Công ty cổ phần Xi măng Fico-YTL cho biết doanh nghiệp đang phát triển dòng xi măng phát thải carbon thấp, giúp giảm 30-70% lượng CO2 so với xi măng Portland truyền thống, đồng thời đạt cấp Nhãn Xanh cao nhất của Hội đồng Công trình xanh Singapore.
HOÀN THIỆN TIÊU CHUẨN CÔNG TRÌNH XANH QUỐC GIA
Trong tương lai, các doanh nghiệp trong ngành được kỳ vọng sẽ tiếp tục mở rộng sáng kiến, hướng đến quá trình chuyển đổi xanh toàn diện. Theo ông Lê Hữu Sang, “Vòng đời sử dụng là giai đoạn tiêu hao năng lượng lớn nhất, cũng là lúc vật liệu thể hiện giá trị thực”, Saint-Gobain đang tiếp tục đầu tư, phát triển các dòng vật liệu nhẹ, hiệu suất cao như: thạch cao, kính tiết kiệm năng lượng, hệ tường - trần cách nhiệt, hướng đến trung hòa carbon và công trình xanh.
Còn ông Trương Tự Cường, Trưởng bộ phận Học viện Đào tạo Dulux và phát triển bền vững, Akzo Nobel, nhấn mạnh đến vai trò của sơn và chất phủ trong việc kéo dài tuổi thọ vật liệu, giảm phát thải tới 20% trong suốt vòng đời công trình. Doanh nghiệp hiện cũng đẩy mạnh hơn nữa giải pháp sơn xanh, tiết kiệm năng lượng, thân thiện môi trường, góp phần giảm phát thải trong giai đoạn vận hành.
Tuy nhiên, để thúc đẩy mục tiêu xanh, ông Nguyễn Công Bảo lưu ý cần sớm ban hành tiêu chuẩn công trình xanh quốc gia bắt buộc, đồng thời, yêu cầu báo cáo phát thải hàng năm đối với các ngành vật liệu xây dựng trọng điểm như xi măng và thép.
Đại diện Công ty cổ phần Xi măng Fico-YTL đề xuất cần sớm ban hành Tiêu chuẩn công trình Xanh quốc gia và cơ chế quản lý phát thải trong ngành vật liệu xây dựng. Trong đó, việc ban hành Tiêu chuẩn công trình Xanh quốc gia cần được triển khai sớm, coi đây là lộ trình bắt buộc trong tiến trình chuyển đổi xanh của ngành Xây dựng, đặc biệt với các công trình sử dụng vốn ngân sách nhà nước và nhà ở dân dụng.
Bên cạnh đó, doanh nghiệp kiến nghị cơ quan quản lý thiết lập cơ chế báo cáo phát thải khí nhà kính hằng năm, và phân bổ hạn ngạch phát thải cho các ngành vật liệu xây dựng trọng yếu như xi măng, thép, nhằm bảo đảm tính minh bạch và hiệu quả trong kiểm soát phát thải.
Ngoài ra, cần quy hoạch, cân đối cung - cầu xi măng trên phạm vi toàn quốc, hướng đến cơ cấu ngành phát triển bền vững, tránh tình trạng dư thừa công suất, bảo đảm mục tiêu giảm phát thải và phát triển xanh cho toàn ngành.
-Thanh Xuân
