Các đồ thị dưới đây phản ánh tác động của chính sách thuế quan mới của Mỹ tới thương mại và thị trường tài chính Mỹ trong năm 2025...
Từ khi trở lại Nhà Trắng vào tháng 1/2025, Tổng thống Donald Trump đã đảo chiều chính sách thương mại vốn duy trì trong nhiều thập kỷ của Mỹ, dựng lên “bức tường” thuế quan bao quanh nền kinh tế lâu nay tương đối cởi mở.
Các mức thuế quan hai chữ số mà chính quyền ông Trump áp lên hàng nhập khẩu từ gần như mọi quốc gia và vùng lãnh thổ đã làm gián đoạn thương mại toàn cầu, đồng thời gây sức ép lên ngân sách của người tiêu dùng và doanh nghiệp trên khắp thế giới. Thuế quan mới cũng mang về hàng chục tỷ USD cho quốc khố của Mỹ.
Tổng thống Trump cho rằng việc áp thuế quan cao là cần thiết để giành lại sự thịnh vượng mà Mỹ đã bị “đánh cắp”. Theo ông, thuế quan sẽ giúp thu hẹp thâm hụt thương mại kéo dài nhiều thập kỷ của Mỹ và đưa hoạt động sản xuất trở lại đất nước.
Tuy nhiên, những xáo trộn chuỗi cung ứng toàn cầu cũng kéo theo chi phí lớn, nhất là với các hộ gia đình Mỹ đang đối mặt với giá cả tăng. Trên thực tế, bên nộp thuế quan là các nhà nhập khẩu và họ thường tìm cách chuyển phần chi phí tăng thêm sang khách hàng.
Việc chính quyền ông Trump triển khai thuế quan theo hướng khó lường - công bố rồi tạm hoãn hoặc điều chỉnh, rồi tiếp tục đưa ra các mức thuế mới - đã khiến năm 2025 trở thành một trong những năm kinh tế Mỹ biến động mạnh nhất thời gian gần đây.
Dưới đây là tác động của chính sách thuế quan mới của Mỹ tới thương mại và thị trường tài chính Mỹ trong năm 2025 qua 4 biểu đồ, theo phân tích của hãng tin AP.
THUẾ QUAN HIỆU DỤNG CỦA MỸ
Một chỉ số quan trọng để đánh giá tác động tổng thể của thuế quan lên người tiêu dùng và doanh nghiệp Mỹ là mức thuế quan hiệu dụng. Khác với các mức thuế công bố cho từng nhóm hàng, chỉ số này phản ánh mức thuế quan bình quân mà Mỹ thực sự áp lên hàng hóa nhập khẩu, tính theo tỷ trọng của từng mặt hàng trong tổng kim ngạch nhập khẩu.
Theo dữ liệu từ Bộ phận Nghiên cứu Ngân sách của Đại học Yale (YBL) mức thuế quan hiệu dụng của Mỹ đạt đỉnh vào tháng 4/2025. Dù đã hạ nhiệt so với đỉnh, con số này hiện vẫn cao hơn nhiều so với mặt bằng đầu năm. Mức thuế quan hiệu dụng trong tháng 11 vẫn là gần 17% - cao gấp 7 lần mức bình quân tháng 1 và là mức cao nhất kể từ năm 1935.
THU THUẾ QUAN VÀ THÂM HỤT THƯƠNG MẠI CỦA MỸ
Ông Trump nhiều lần khẳng định thuế quan là công cụ vừa thu hẹp thâm hụt thương mại kéo dài của Mỹ, vừa tăng nguồn thu cho Bộ Tài chính. Trên thực tế, thuế quan cao hơn đang mang lại thêm nguồn thu ngân sách cho chính phủ nước này.
Trong 11 tháng đầu năm nay, Mỹ đã thu hơn 236 tỷ USD từ thuế quan, cao hơn rõ rệt so với các năm trước. Tuy nhiên, khoản này vẫn chỉ chiếm tỷ trọng nhỏ trong tổng thu ngân sách liên bang và chưa đủ lớn để củng cố lập luận rằng thuế quan có thể thay thế thuế thu nhập liên bang, hoặc tạo dư địa để phát tiền trợ cấp 1 lần quy mô lớn cho người dân Mỹ như ý tưởng của Tổng thống.
Bên cạnh đó, Thâm hụt thương mại của Mỹ đã thu hẹp đáng kể so với đầu năm. Thâm hụt theo tháng từng lập kỷ lục 136,4 tỷ USD vào tháng 3, khi người tiêu dùng và doanh nghiệp đẩy mạnh nhập khẩu trước thời điểm áp thuế quan mới. Đến tháng 9 - tháng gần nhất có dữ liệu - thâm hụt giảm còn 52,8 tỷ USD. Dù vậy, thâm hụt lũy kế từ đầu năm vẫn cao hơn 17% so với cùng kỳ 9 tháng đầu năm 2024.
DỊCH CHUYỂN DÒNG CHẢY NHẬP KHẨU CỦA MỸ
Thuế quan năm 2025 của ông Trump áp dụng gần như toàn cầu, bao gồm các đối tác thương mại lớn nhất của Mỹ. Tuy nhiên, thay đổi rõ nhất thể hiện ở quan hệ thương mại Mỹ - Trung Quốc. Quốc gia châu Á này từng là nguồn hàng nhập khẩu lớn nhất của Mỹ, nhưng nay đã tụt xuống thứ 3, sau Canada và Mexico. Theo tính toán của ông Chad Bown, nhà kinh tế tại Viện Kinh tế Quốc tế Peterson (PIIE), mức thuế quan bình quân mà Mỹ áp lên hàng nhập khẩu từ Trung Quốc hiện là khoảng 47,5%.
Trong 3 quý đầu năm, kim ngạch nhập khẩu hàng hóa của Mỹ từ Trung Quốc giảm gần 25%. Kim ngạch nhập khẩu từ Canada cũng đi xuống. Ở chiều ngược lại, nhập khẩu từ Mexico, Việt Nam và Đài Loan tăng từ đầu năm.
BIẾN ĐỘNG THỊ TRƯỜNG
Với giới đầu tư, các nhịp biến động dữ dội nhất của thị trường chứng khoán Mỹ trong năm nay diễn ra đồng thời với những bước đi thuế quan khó lường của ông Trump. Chỉ số SP 500 - đại diện cho các doanh nghiệp niêm yết lớn nhất tại Mỹ - ghi nhận biên độ dao động theo ngày và theo tuần lớn nhất vào tháng 4. Chỉ số này cũng chứng kiến mức giảm mạnh nhất theo tháng vào tháng 3 và mức tăng mạnh nhất theo tháng vào tháng 6.
Xem lại thuế quan của Mỹ với các đối tác thương mại tại đây.
-Ngọc Trang
