Thanh tra Chính phủ vừa ban hành kết luận thanh tra Dự án đường ven biển kết nối hành lang kinh tế Đông – Tây, tỉnh Quảng Trị (giai đoạn 1), chỉ rõ nhiều vi phạm pháp luật trong quá trình triển khai, đặc biệt là công tác đấu thầu, quản lý đầu tư và sử dụng vốn...
Dự án đường ven biển Quảng Trị dài gần 55 km, được xác định là công trình trọng điểm, có ý nghĩa liên kết vùng và thúc đẩy phát triển kinh tế – xã hội của địa phương. Tuy nhiên, theo Thanh tra Chính phủ, quá trình thực hiện dự án tồn tại hàng loạt sai phạm, ảnh hưởng đến tiến độ và hiệu quả đầu tư.
Kết luận thanh tra nêu rõ nhiều vi phạm trong lập, thẩm định và phê duyệt kế hoạch lựa chọn nhà thầu. Trong đó, việc áp dụng hình thức chỉ định thầu rút gọn không đúng quy định; chia nhỏ các gói thầu tư vấn có cùng tính chất, nội dung như đo đạc địa chính, xác định giá đất để thực hiện chỉ định thầu là vi phạm Luật Đấu thầu.
Nhiều gói thầu chậm tiến độ từ 3 đến 7 tháng so với kế hoạch. Hồ sơ mời thầu của một số gói đưa ra tiêu chí gây hạn chế nhà thầu tham gia, làm giảm tính cạnh tranh, không bảo đảm nguyên tắc công bằng, minh bạch. Một số gói thầu được phê duyệt dự toán chưa tính đúng, tính đủ chi phí dự phòng; phê duyệt dự toán ở mức tạm tính nhưng không cập nhật, điều chỉnh trước khi đấu thầu.
Trong quá trình thực hiện, Thanh tra Chính phủ xác định chủ đầu tư ký hợp đồng trọn gói khi dự toán mới ở mức tạm tính; không điều chỉnh kế hoạch lựa chọn nhà thầu khi dự toán vượt giá gói thầu; điều chỉnh hợp đồng làm tăng giá trị khi chưa được cấp có thẩm quyền chấp thuận. Việc bảo đảm thực hiện hợp đồng không đúng quy định, ký hợp đồng trực tiếp với nhà thầu phụ cũng bị xác định là sai phạm.
Về quản lý vốn, địa phương sử dụng vốn ngân sách Trung ương để chi trả giải phóng mặt bằng nhưng không bố trí đủ phần vốn còn thiếu theo quy định, làm chậm tiến độ dự án. Chủ đầu tư tạm ứng cho nhà thầu tới 30% giá trị hợp đồng trong khi mặt bằng chưa đủ điều kiện thi công, chưa có kế hoạch giải phóng mặt bằng phù hợp. Việc tạm ứng vốn không xác định rõ thời điểm thu hồi, không đôn đốc hoàn ứng số vốn chưa sử dụng.
Thanh tra Chính phủ cũng chỉ ra nhiều sai sót trong công tác nghiệm thu, thanh toán, như hóa đơn lập không đúng thời điểm, biên bản nghiệm thu thiếu thành phần theo quy định. Kho bạc Nhà nước tỉnh Quảng Trị (trước khi tổ chức lại) còn thiếu trách nhiệm trong công tác kiểm soát, thanh toán các khoản tạm ứng kéo dài, không được hoàn ứng trong thời gian dài; chưa phối hợp chặt chẽ với Ban Quản lý dự án đầu tư xây dựng tỉnh để kiểm tra, thu hồi các khoản vốn tạm ứng tồn đọng, sử dụng không đúng mục đích.
Công tác giải phóng mặt bằng của dự án chậm, kéo dài từ năm 2022 đến nay vẫn chưa hoàn thành. Việc xây dựng các khu tái định cư chưa được triển khai đồng bộ, đến nay còn 9/10 khu chưa hoàn thành; chưa thực hiện di dời các công trình hạ tầng kỹ thuật trong phạm vi dự án.
Các gói thầu xây lắp nhìn chung đều chậm tiến độ từ 6-18 tháng; nguyên nhân chủ yếu được xác định là do năng lực của một số nhà thầu còn hạn chế, không huy động đầy đủ nhân lực, thiết bị thi công theo yêu cầu.
Thanh tra Chính phủ xác định HĐND và UBND tỉnh Quảng Trị phê duyệt chủ trương đầu tư và quyết định đầu tư dự án trong khi giai đoạn 2 của dự án (đoạn từ đường ven biển vào trung tâm thành phố Đông Hà, dài hơn 12 km) chưa được cập nhật, điều chỉnh, bổ sung vào Quy hoạch ngành Giao thông vận tải của tỉnh là chưa đúng quy định.
Tỉnh cũng chưa có báo cáo thẩm định nội dung điều chỉnh chủ trương đầu tư của Hội đồng thẩm định; chưa phê duyệt điều chỉnh dự án về tổng mức đầu tư và thời gian thực hiện theo quy định. UBND tỉnh Quảng Trị trình HĐND tỉnh phê duyệt điều chỉnh chủ trương đầu tư, tăng tổng mức đầu tư và kéo dài thời gian thực hiện dự án đến năm 2027 khi chưa có đủ cơ sở, tiềm ẩn nguy cơ khó cân đối nguồn vốn đầu tư công trung hạn giai đoạn 2026 - 2030. Báo cáo nghiên cứu khả thi của dự án cũng chưa xác định đầy đủ khối lượng công việc để tính đúng, tính đủ chi phí giải phóng mặt bằng, dẫn đến thiếu vốn cho nội dung này.
Thanh tra Chính phủ xác định trách nhiệm đối với các tồn tại, hạn chế, vi phạm thuộc UBND tỉnh Quảng Trị và các sở, ngành liên quan, gồm: Sở Tài chính, Sở Kế hoạch và Đầu tư, Sở Giao thông Vận tải (trước khi hợp nhất); Ban Quản lý dự án đầu tư xây dựng tỉnh; Kho bạc Nhà nước khu vực VII; UBND các huyện Gio Linh, Vĩnh Linh, Triệu Phong và thành phố Đông Hà (tỉnh Quảng Trị cũ), cùng các tổ chức, cá nhân liên quan theo từng thời kỳ.
Cơ quan thanh tra yêu cầu UBND tỉnh Quảng Trị tổ chức kiểm điểm, làm rõ trách nhiệm các tập thể, cá nhân vi phạm; trường hợp có dấu hiệu hình sự phải chuyển cơ quan chức năng xem xét xử lý. Đồng thời, tỉnh được yêu cầu rà soát toàn bộ quá trình thực hiện dự án, điều chỉnh dự án đúng quy định, đẩy nhanh giải phóng mặt bằng, thu hồi các khoản vốn tạm ứng dư, chấn chỉnh công tác đấu thầu và xử lý nghiêm các nhà thầu vi phạm nhằm tránh thất thoát, lãng phí ngân sách.
-Tuấn Khang
