Phó Thủ tướng Chính phủ Lê Thành Long cho biết tổng thu ngân sách nhà nước giai đoạn 2021–2025 ước đạt 9,6 triệu tỷ đồng, gấp 1,36 lần nhiệm kỳ trước. Tuy nhiên, tiến độ giải ngân đầu tư công vẫn là “điểm nghẽn” khi nhiều dự án chậm bàn giao mặt bằng, khiến áp lực hoàn thành dồn về cuối năm…
Chiều ngày 30/10/2025, trong chương trình Kỳ họp thứ 10, Quốc hội khóa XV, tại phiên thảo luận về tình hình kinh tế - ngân sách, Phó Thủ tướng Chính phủ Lê Thành Long đã báo cáo và làm rõ nhiều vấn đề được đại biểu và cử tri quan tâm, tập trung vào kết quả thu chi ngân sách nhà nước cùng tiến độ giải ngân vốn đầu tư công giai đoạn 2021–2025.
THU NGÂN SÁCH VƯỢT MỤC TIÊU, BỘI CHI ĐƯỢC KIỂM SOÁT
Phó Thủ tướng Lê Thành Long cho biết dù chịu tác động mạnh từ bối cảnh kinh tế toàn cầu, Việt Nam vẫn nỗ lực duy trì cân đối ngân sách và đạt được kết quả tích cực là toàn bộ 12/12 chỉ tiêu chủ yếu của nhiệm kỳ đều đạt và vượt kế hoạch.
Cụ thể, tổng thu ngân sách ước đạt 9,6 triệu tỷ đồng, gấp 1,36 lần so với nhiệm kỳ trước và vượt xa mục tiêu ban đầu là 8,3 triệu tỷ đồng. Ngoài ra, Chính phủ cũng thực hiện các chính sách hỗ trợ doanh nghiệp và người dân thông qua miễn, giảm, gia hạn thuế, phí, lệ phí với tổng giá trị hơn 1,1 triệu tỷ đồng, đồng thời tiết kiệm chi và tăng thu thêm khoảng 1,57 triệu tỷ đồng.
“Tổng số tăng thu ngân sách nhà nước cả nhiệm kỳ 2021-2025 đạt 1,57 triệu tỷ đồng được sử dụng cho các nhiệm vụ ưu tiên như đầu tư phát triển, cải thiện thu nhập người lao động, bảo đảm quốc phòng – an ninh và các nhu cầu cấp bách.
Trong cơ cấu thu, khu vực sản xuất – kinh doanh chiếm tỷ trọng lớn nhất là 62,5%, thu từ đất chiếm 13% và thu từ hoạt động xuất nhập khẩu chiếm 13,2%. Trong cơ cấu chi ngân sách, đầu tư phát triển chiếm khoảng 32–33% tổng chi, chi thường xuyên dao động quanh mức 57–58%”.
Theo Phó Thủ tướng, chính sách tài khóa trong nhiệm kỳ được điều hành linh hoạt, có trọng tâm, phối hợp chặt chẽ với chính sách tiền tệ để vừa hỗ trợ tăng trưởng, vừa đảm bảo an toàn tài chính quốc gia. Trong đó, nợ công, nợ Chính phủ, nợ nước ngoài, bội chi ngân sách nhà nước được kiểm soát tốt, thấp hơn nhiều giới hạn quy định.
Dự kiến hết nhiệm kỳ, nợ công giảm từ 44,3% GDP năm 2020 xuống chỉ còn khoảng 35–36% GDP, trong khi trần cho phép là 60%. Đồng thời, bội chi ngân sách nhà nước bình quân giảm từ 3,53% GDP giai đoạn 2016 - 2020 xuống 3,1 - 3,2% GDP nhiệm kỳ này.
Về công tác dự toán thu ngân sách nhà nước, Chính phủ xác định công tác xây dựng dự toán thu được thực hiện theo nguyên tắc thận trọng, ưu tiên duy trì an ninh tài chính quốc gia và đảm bảo đủ nguồn chi cho đầu tư phát triển, an sinh xã hội, quốc phòng, an ninh và các nhiệm vụ cấp bách.
Đồng thời, hệ thống quản lý thuế được đẩy mạnh chuyển đổi số, mở rộng sử dụng hóa đơn điện tử, tăng cường chống thất thu trong lĩnh vực thương mại điện tử và dịch vụ, Thủ tướng Chính phủ cho biết.
Nhờ đó, thu ngân sách từ thương mại điện tử năm 2025 dự kiến đạt khoảng 172.000 tỷ đồng, tăng 67% so với năm 2024. Cùng với đó, thu từ hộ kinh doanh trong 9 tháng đầu năm 2025 cũng tăng gần 30% so với cùng kỳ năm 2024, ước cả năm 2025 đạt trên 33.000 tỷ đồng.
Định hướng giai đoạn 2026–2030, Chính phủ đặt mục tiêu tăng tỷ trọng chi đầu tư phát triển lên khoảng 40%, giảm chi thường xuyên xuống còn khoảng 50,7%.
Theo đó, dự toán thu năm 2026 được xây dựng sát thực tế. Trong đó, thu nội địa từ sản xuất kinh doanh tăng khoảng 11,1%, mức phấn đấu cao nhất từ trước đến nay, cao hơn mục tiêu tăng trưởng kinh tế” Phó Thủ tướng Lê Thành Long nhấn mạnh.
ÁP LỰC GIẢI NGÂN VỐN ĐẦU TƯ CÔNG DỒN VỀ CUỐI NĂM
Đối với công tác giải ngân vốn đầu tư công, Phó Thủ tướng Lê Thành Long cho biết tính đến ngày 23/10/2025, tổng giá trị giải ngân đạt khoảng 465.000 tỷ đồng, tương đương 51,7% kế hoạch Thủ tướng Chính phủ giao. Con số này cao hơn khoảng 115.658 tỷ đồng so với cùng kỳ năm 2024 về giá trị tuyệt đối.
Tính chung 9 tháng các năm trong nhiệm kỳ, giải ngân chỉ khoảng 49 - 51%, trong khi kết quả giải ngân cuối năm đạt từ 91 - 95%. Theo Phó Thủ tướng, tiến độ giải ngân thường chậm trong nửa đầu năm và tăng nhanh vào cuối năm do đặc thù thi công, nghiệm thu và thanh toán.
Phó Thủ tướng xác định giải ngân đầu tư công là nhiệm vụ trọng tâm và yêu cầu người đứng đầu các bộ, ngành, địa phương chịu trách nhiệm trực tiếp. Để tháo gỡ các vướng mắc thể chế, Chính phủ đã trình Quốc hội tập trung sửa đổi nhiều quy định pháp luật liên quan đến đầu tư công.
"Trong đó, cho phép tách dự án giải phóng mặt bằng độc lập, mở rộng phân cấp, chuyển phương thức quản lý đầu tư từ “tiền kiểm” sang “hậu kiểm” nhằm rút ngắn quy trình và tăng tính chủ động cho địa phương", Phó Thủ tướng cho biết.
Tuy nhiên, Phó Thủ tướng cũng thừa nhận rằng tiến độ giải ngân ở một số nơi vẫn còn chậm đến từ cả hai nguyên nhân khách quan và chủ quan.
Theo đó, năm 2025, tổng vốn đầu tư công khoảng 900.000 tỷ đồng, tăng 33% so với năm trước nhưng năng lực triển khai ở một số địa phương còn yếu, chưa chủ động, thậm chí né tránh trách nhiệm. Trong khi đó, việc thỏa thuận đền bù, xác định nguồn gốc đất và hoàn thiện thủ tục giải phóng mặt bằng vẫn là khâu vướng lớn.
Phó Thủ tướng khẳng định, thời gian tới, Chính phủ sẽ tập trung tháo gỡ triệt để những điểm nghẽn này, quyết tâm hoàn thành 100% kế hoạch giải ngân vốn đầu tư công năm 2025, cao hơn mức bình quân các năm trước khoảng 5–6%.
“Đồng thời, Chính phủ sẽ rà soát, hoàn thiện khung pháp lý, đẩy nhanh giải phóng mặt bằng, xử lý nghiêm các trường hợp gây chậm tiến độ và xem xét trách nhiệm người đứng đầu nếu để xảy ra trì trệ trong thực hiện nhiệm vụ”, Phó Thủ tướng Lê Thành Long cho biết.
-Hoàng Sơn
