Việc mở rộng không gian phát triển sau sáp nhập đang đưa TP.Hồ Chí Minh bước vào một chu kỳ tái cấu trúc sâu về công nghiệp và thu hút đầu tư. Không chỉ gia tăng quy mô quỹ đất, Thành phố đang chuyển mạnh sang mô hình công nghiệp thế hệ mới: xanh hơn, công nghệ cao hơn và gắn chặt với liên kết vùng…
Những thay đổi này được kỳ vọng sẽ tạo nền tảng dài hạn để TP.HCM tiếp tục giữ vai trò đầu tàu kinh tế của vùng kinh tế trọng điểm phía Nam.
TỪ ĐÔ THỊ TRUNG TÂM TỚI “SIÊU ĐÔ THỊ” LIÊN KẾT VÙNG: SỨC HÚT MỚI
Tại Diễn đàn Khu công nghiệp Việt Nam 2025 do VIZ và IDH đồng tổ chức, ông Trương Văn Phong, Phó Trưởng Ban Quản lý các Khu chế xuất và Công nghiệp TP.Hồ Chí Minh (HEPZA), cho biết sau khi sáp nhập, TP.Hồ Chí Minh đã trở thành một “siêu đô thị” với vai trò kết nối vùng kinh tế trọng điểm phía Nam. Trên nền tảng đó, thành phố định hình ba cực phát triển chính: TP.Hồ Chí Minh: trung tâm kinh tế, Đồng Nai – Bình Dương: vùng phụ cận công nghiệp, và Bà Rịa – Vũng Tàu: trung tâm cảng biển, công nghiệp hỗ trợ.
Với lợi thế mạng lưới này, TP. Hồ Chí Minh trong năm 2025 đã thu hút đầu tư khá tốt. Riêng trong lĩnh vực khu công nghiệp, báo cáo cho thấy từ đầu năm đến nay thành phố đã thu hút khoảng 5,3 triệu m2 công nghiệp, tương đương 50% tổng vốn đầu tư toàn địa bàn.
Hiện các khu công nghiệp trên địa bàn đạt tỷ lệ lấp đầy khoảng 75%, được đánh giá là một kết quả rất tích cực.
Lý giải nguyên nhân TP. Hồ Chí Minh vẫn giữ được sức hút mạnh mẽ với nhà đầu tư, Phó Trưởng ban HEPZA khẳng định: chính sự đồng bộ giữa hạ tầng giao thông, cải cách quản lý và chiến lược phát triển xanh đã giúp TP.Hồ Chí Minh tiếp tục giữ được sức hút với các nhà đầu tư trong và ngoài nước. Tuy nhiên, chừng đó là chưa đủ. Để đón đầu làn sóng đầu tư nước ngoài mới, thành phố cần chủ động chuẩn bị thêm nhiều điều kiện nền tảng.
Hiện thành phố đang rà soát quy hoạch với mục tiêu đảm bảo quỹ đất phù hợp cho giai đoạn tới. Tổng thể, TP. Hồ Chí Minh dự kiến có khoảng 150 khu công nghiệp, diện tích khoảng 50.000 ha. Trong đó, 39 khu công nghiệp sẽ tiếp tục được quy hoạch theo định hướng thành phố giao sát nghiệp (giao khu công nghiệp). Riêng giai đoạn 2026–2030, TP. Hồ Chí Minh sẽ phát triển thêm quỹ đất khoảng 16.000 ha để sẵn sàng thu hút các nhà đầu tư mới.
Đại diện Ban quản lý các Khu chế xuất, Khu công nghiệp của thành phố, cho biết hiện nay, hầu hết các thủ tục hiện nay được tích hợp theo cơ chế “một cửa”, hạn chế tối đa việc doanh nghiệp phải tiếp xúc nhiều cơ quan. Thành phố cũng đang hoàn thiện quy trình số hóa toàn bộ hồ sơ, giúp doanh nghiệp có thể xử lý hồ sơ từ xa, không cần trực tiếp đến cơ quan chức năng.
Quan trọng hơn, quy trình thủ tục sẽ được minh bạch hóa, giúp tiết kiệm thời gian, giảm chi phí không chính thức và tạo môi trường minh bạch cho doanh nghiệp.
KHU CÔNG NGHIỆP XANH, GIÁ TRỊ GIA TĂNG LỚN LÀ ĐỊNH HƯỚNG CHIẾN LƯỢC HÚT FDI
Phó trưởng ban HEPZA cũng cho hay, hiện Thành phố định hướng rõ ràng: ưu tiên công nghiệp sạch, ít sử dụng lao động giản đơn, ít tiêu tốn diện tích lớn, và hạn chế tối đa tác động môi trường, trong đó, mô hình khu công nghiệp sinh thái đang là trọng tâm phát triển.
“Hồ sơ về khu công nghiệp sinh thái đầu tiên của cả nước đang chờ phê duyệt. Nếu được thông qua, đây sẽ là dấu mốc quan trọng làm nền tảng cho các khu công nghiệp mới, đồng thời tạo tiền đề để các khu công nghiệp hiện hữu chuyển đổi từ mô hình truyền thống sang mô hình sinh thái”, ông Phong thông tin.
Theo lãnh đạo HEPZA, với lợi thế hạ tầng, tiềm năng đất đai, cùng sự phối hợp ngày càng tốt giữa các sở ngành và chính quyền địa phương, TP.Hồ Chí Minh kỳ vọng trong thời gian tới sẽ tiếp tục khẳng định vị thế là điểm đến đầu tư chiến lược của vùng kinh tế trọng điểm phía Nam.
Cho rằng việc “sáp nhập tỉnh – thành” thực chất không phải là phép cộng đơn thuần hay chỉ là sự hợp nhất của 2–3 địa phương, ông Đào Xuân Đức, Nguyên Phó Trưởng Ban quản lý HEPZA, nhận định: đây là một bước nhảy mang tính “cấp số nhân”, mở ra không gian phát triển hoàn toàn mới, thúc đẩy phát triển sản xuất công nghiệp.
Ông Đức cho biết trước đây các địa phương khi triển khai chiến lược phát triển thường chỉ nhìn vào kế hoạch riêng của mình. Ví dụ, trước kia Bình Dương chưa từng nghĩ đến việc xây một cây cầu nối sang Đồng Nai ở khu vực ngoài vùng giáp ranh. Hay tại Bình Thuận, khi liên kết với Lâm Đồng, Đắk Nông, cũng chưa từng có kế hoạch làm tuyến cao tốc từ Phan Thiết đi Gia Nghĩa (Đắk Nông). Nhưng khi nhìn lại bản đồ không gian phát triển vùng, những ý tưởng liên kết bắt đầu xuất hiện một cách tự nhiên.
Tương tự, TP. Hồ Chí Minh hiện cũng đang chuẩn bị cho nhiều kết nối chiến lược: thành phố đã cho phép nghiên cứu tuyến metro kéo dài đến Cần Giuộc và sắp tới là xây dựng một cây cầu mới kết nối sang Bến Lức (Long An). "Nếu hoàn thiện, người dân hoàn toàn có thể ngồi metro để đi thẳng sang Long An – điều mà trước khi “xác nhận vùng” chưa bao giờ được nghĩ tới”, ông Đức nói; đồng thời cho rằng mỗi không gian phát triển mới như vậy đều mở ra những cơ hội lớn cho công nghiệp và đầu tư trong giai đoạn tiếp theo.
Về câu chuyện của các khu công nghiệp, diễn giả nhấn mạnh: để đón dòng vốn đầu tư sắp tới, các khu công nghiệp buộc phải chuyển đổi. Không chỉ khu công nghiệp, mà cả các ngành công nghiệp bên trong cũng phải thay đổi nếu muốn tồn tại và phát triển trong giai đoạn mới. Một bài học rõ ràng trong nhiều năm qua là không thể tiếp tục chạy theo số lượng hay chạy theo mục tiêu lấp đầy bề mặt. Trước đây, vì áp lực hoàn vốn, nhiều nhà đầu tư hạ tầng ưu tiên lấp đầy bằng mọi giá. Nhưng vài năm trở lại đây, cách tiếp cận đó buộc phải thay đổi: khu công nghiệp cần chú trọng chất lượng nhà đầu tư, thay vì chỉ đạt tỷ lệ lấp đầy cao.
Nhân dịp này, ông Đức cũng kiến nghị Chính phủ sớm ban hành Luật Khu kinh tế – Khu công nghiệp, bởi dự thảo hiện nay đã được chuẩn bị từ rất lâu, song đến nay vẫn chưa được Quốc hội thông qua. Trong khi đó, cả nước đang có tới 430 khu công nghiệp, nhưng lại chưa có một Luật chuyên biệt để điều chỉnh.
“Hiện việc quản lý mới dừng lại ở nghị định, thông tư – vốn chịu tác động chồng chéo từ các quy định và luật chuyên ngành khác. Điều này khiến nhiều thủ tục bị vướng, nhiều cơ chế ưu đãi hoặc chính sách đặc thù cho khu kinh tế – khu công nghiệp không triển khai được”, ông Đức nêu thực tế.
Đại diện cho doanh nghiệp các Khu công nghiệp TP. Hồ Chí Minh, ông Võ Văn Thân, Chủ tịch Hiệp hội Doanh nghiệp các Khu công nghiệp TP. Hồ Chí Minh (HBA), cho rằng việc mở rộng TP. Hồ Chí Minh đã tạo ra một “cú hích” rất lớn cho phát triển công nghiệp.
Theo ông Thân, lợi thế rõ nhất là quỹ đất và quy mô phát triển công nghiệp được mở rộng chưa từng có. Định hướng đến năm 2050, TP. Hồ Chí Minh sẽ có 105 khu công nghiệp với tổng diện tích khoảng 49.242 ha. Đây là dư địa lớn để phát triển các khu công nghiệp thế hệ mới theo định hướng công nghệ cao, sinh thái, thông minh và tuần hoàn.
Đáng chú ý, Thành phố xác định tập trung thu hút 4 nhóm ngành công nghiệp chủ lực, bao gồm: công nghiệp vi mạch, bán dẫn, pin và vật liệu mới; hóa chất chọn lọc; cơ khí chính xác, tự động hóa và robot; chế biến thực phẩm – đồ uống. Đây là những ngành có hàm lượng công nghệ cao, ít chịu tác động trực tiếp từ rào cản thuế quan và phù hợp với xu hướng phát triển bền vững toàn cầu.
Bên cạnh đó, mô hình hệ sinh thái công nghiệp tích hợp vùng đang dần hình thành, với TP. Hồ Chí Minh đóng vai trò trung tâm đổi mới sáng tạo và dịch vụ, Bình Dương là vùng sản xuất, còn Bà Rịa – Vũng Tàu đảm nhiệm logistics và cảng biển. Cách tổ chức này giúp doanh nghiệp giảm chi phí, rút ngắn chuỗi cung ứng và nâng cao khả năng cạnh tranh.
Việc mở rộng TP. Hồ Chí Minh không chỉ làm thay đổi bản đồ hành chính, mà quan trọng hơn là tái định hình không gian phát triển công nghiệp và đầu tư của toàn vùng kinh tế trọng điểm phía Nam. Với quỹ đất lớn hơn, hạ tầng kết nối mạnh hơn và định hướng rõ ràng về công nghiệp xanh, công nghệ cao, TP. Hồ Chí Minh đang tạo dựng nền tảng để đón làn sóng đầu tư chất lượng cao trong dài hạn.
Thách thức vẫn còn, nhưng cách tiếp cận mới cho thấy TP. Hồ Chí Minh đang đi theo hướng chọn lọc, bền vững và có chiều sâu hơn trong phát triển công nghiệp.
- Nguyệt Hà
