Theo Bộ Tài chính, đến cuối tháng 10/2025, dư nợ trái phiếu của các doanh nghiệp được xếp hạng đạt gần 461 nghìn tỷ đồng, chiếm hơn 33% toàn bộ dư nợ. Quy định bắt buộc xếp hạng tín nhiệm không chỉ mang lại lợi ích cho nhà đầu tư mà còn giúp doanh nghiệp giảm chi phí huy động vốn và nâng cao minh bạch tài chính…
Ngày 12/11/2025, tại Hà Nội, Bộ Tài chính phối hợp cùng Ngân hàng Phát triển châu Á (ADB) tổ chức hội thảo “Thị trường xếp hạng tín nhiệm Việt Nam, định hướng và tiềm năng phát triển” với sự tham gia của đại diện các cơ quan quản lý nhà nước, các tổ chức xếp hạng tín nhiệm quốc tế, doanh nghiệp được cấp phép trong nước, cùng nhiều tổ chức phát hành, định chế tài chính và thành viên thị trường chứng khoán.
TIÊU CHUẨN MINH BẠCH MỚI CHO TRÁI PHIẾU DOANH NGHIỆP
Tính đến thời điểm hiện tại, hơn 140 doanh nghiệp trong các lĩnh vực bất động sản, năng lượng, chứng khoán và sản xuất đã được xếp hạng phục vụ phát hành trái phiếu. Năm 2024, khoảng 216,6 nghìn tỷ đồng trái phiếu của 54 tổ chức phát hành được xếp hạng, chiếm gần một nửa tổng giá trị phát hành.
Chỉ trong 10 tháng đầu năm 2025, giá trị trái phiếu có xếp hạng đã tăng hơn gấp đôi so với cùng kỳ năm trước, đạt gần 287,4 nghìn tỷ đồng. Đến cuối tháng 10, dư nợ trái phiếu của các doanh nghiệp được xếp hạng đạt gần 461 nghìn tỷ đồng, tương đương hơn 33% tổng dư nợ trái phiếu doanh nghiệp trên thị trường.
Phát biểu tại hội thảo, bà Phạm Thị Thanh Tâm, Phó Vụ trưởng Vụ Các định chế tài chính (Bộ Tài chính), cho biết việc đưa quy định bắt buộc xếp hạng tín nhiệm đối với trái phiếu doanh nghiệp là một bước tiến lớn trong quá trình hoàn thiện cấu trúc thị trường vốn.
Từ năm 2023, trái phiếu phát hành ra công chúng phải có xếp hạng tín nhiệm, và từ năm 2024, yêu cầu này mở rộng sang các đợt phát hành riêng lẻ. Bộ Tài chính cũng đã đề xuất sửa đổi Luật Chứng khoán và Luật Doanh nghiệp, nhằm xác định rõ trách nhiệm của tổ chức cung cấp dịch vụ xếp hạng tín nhiệm, đồng thời quy định cụ thể điều kiện phát hành trái phiếu dành cho nhà đầu tư cá nhân.
Theo ông Lê Minh Hùng, đại diện Ban Quản lý Chào bán Chứng khoán, Ủy ban Chứng khoán Nhà nước, khung pháp lý về xếp hạng tín nhiệm tại Việt Nam đang được hoàn thiện qua nhiều văn bản nền tảng như Luật Chứng khoán năm 2019, Luật sửa đổi năm 2024, Nghị định 155/2020/NĐ-CP và Chiến lược phát triển thị trường chứng khoán đến năm 2030.
Đáng chú ý, Nghị định số 245/2025/NĐ-CP vừa được Chính phủ ban hành đã chính thức yêu cầu doanh nghiệp bắt buộc phải có kết quả xếp hạng tín nhiệm khi phát hành trái phiếu ra công chúng.
"Từ ngày 1/1/2026, nhà đầu tư cá nhân chuyên nghiệp muốn giao dịch trái phiếu riêng lẻ sẽ phải đảm bảo trái phiếu đó được xếp hạng tín nhiệm hoặc có tài sản bảo đảm đi kèm kết quả xếp hạng, góp phần bảo vệ nhà đầu tư và giảm thiểu rủi ro trên thị trường", ông Hùng cho biết.
Theo Phó Vụ trưởng Vụ Các định chế tài chính (Bộ Tài chính), xếp hạng tín nhiệm là công cụ giúp cả doanh nghiệp lẫn nhà đầu tư ra quyết định hiệu quả hơn.
Với nhà đầu tư, kết quả xếp hạng là cơ sở để đánh giá khả năng trả nợ và sức khỏe tài chính của doanh nghiệp, từ đó lượng hóa rủi ro trước khi rót vốn. Ngược lại, với doanh nghiệp phát hành, việc được xếp hạng cao giúp nâng uy tín, cải thiện minh bạch và giảm chi phí huy động vốn.
Cùng chung quan điểm, Bà Bá Thị Thu Huệ, Giám đốc Thương mại của Công ty cổ phần Fiin Ratings, nhận định xếp hạng tín nhiệm đang dần trở thành tiền đề giúp doanh nghiệp tiếp cận các nguồn vốn đa dạng hơn.
Giám đốc Thương mại của Công ty cổ phần Fiin Ratings cho biết kết quả xếp hạng là cơ sở quan trọng trong quá trình đàm phán lãi suất, kỳ hạn, đồng thời hỗ trợ doanh nghiệp mở rộng mạng lưới nhà đầu tư và nâng cao hồ sơ tín dụng trong tương lai.
NÂNG CHUẨN QUẢN TRỊ, KIỂM SOÁT XUNG ĐỘT LỢI ÍCH
Bên cạnh các vấn đề về khung pháp lý, chất lượng và tính độc lập của các tổ chức xếp hạng tín nhiệm cũng là chủ đề trọng tâm.
" Uy tín và tính độc lập là hai yếu tố sống còn đối với doanh nghiệp xếp hạng tín nhiệm. Để duy trì được điều đó, cần một khung quản trị vững chắc và cơ chế giám sát chặt chẽ”
Ông Raman Uberoi, Chuyên gia thị trường tài chính, Công ty Xếp hạng tín nhiệm Crisil Limited, đề xuất nâng mức vốn pháp định tối thiểu (hiện là 15 tỷ đồng), đồng thời bổ sung các yêu cầu về quản trị doanh nghiệp như có ít nhất một phần ba thành viên Hội đồng quản trị độc lập, thành lập Ban Kiểm toán nội bộ và bố trí cán bộ tuân thủ chuyên trách báo cáo trực tiếp cho Tổng giám đốc/Hội đồng quản trị.
Ngoài ra, theo đại diện Công ty Xếp hạng tín nhiệm Crisil Limited, thách thức lớn nhất hiện nay là về vấn đề xung đột lợi ích. Dù không thể loại bỏ hoàn toàn nhưng có thể kiểm soát thông qua công khai thông tin, hệ thống quản trị nội bộ nghiêm ngặt.
Bộ Tài chính cho biết cùng với việc hoàn thiện pháp lý, Việt Nam đang phối hợp Ngân hàng Phát triển châu Á (ADB) và các đối tác quốc tế triển khai chương trình hỗ trợ kỹ thuật, đào tạo chuyên sâu và phổ biến kiến thức về xếp hạng tín nhiệm.
Theo lộ trình, trong tháng 11/2025, hai hội thảo chuyên đề sẽ được tổ chức tại Hà Nội và Thành phố Hồ Chí Minh để phổ biến quy định mới, chia sẻ kinh nghiệm quốc tế và lấy ý kiến doanh nghiệp về cơ chế giám sát kết quả xếp hạng.
Đồng thời, Chính phủ đang ưu tiên hoàn thiện khung pháp lý cho thị trường vốn theo hướng tiệm cận các chuẩn mực quốc tế nhằm xây dựng môi trường đầu tư minh bạch, an toàn và hiệu quả.
Trong quá trình này, xếp hạng tín nhiệm được xem như công cụ trọng yếu giúp gắn kết doanh nghiệp và nhà đầu tư, tạo nền tảng cho sự phát triển ổn định và bền vững của thị trường vốn Việt Nam.
-Mai Nhi
