Nhiều đại biểu Quốc hội băn khoăn về nội dung phân cấp tuyển dụng, điều động nhà giáo cho Sở Giáo dục và Đào tạo. Vấn đề này cũng được Ủy ban Văn hóa và Xã hội của Quốc hội đề nghị cân nhắc quy định cụ thể cơ chế giám sát, kiểm tra, báo cáo định kỳ bảo đảm minh bạch, công bằng trong tuyển dụng, điều động, thuyên chuyển nhân sự giáo dục, tránh nguy cơ tiêu cực, cục bộ...
Tiếp tục Chương trình làm việc tại Kỳ họp thứ 10, Quốc hội khóa XV, sáng 17/11, Chính phủ đã trình dự thảo "Nghị quyết về một số cơ chế, chính sách đặc thù, vượt trội để thực hiện đột phá phát triển giáo dục và đào tạo". Ngay sau đó, dự thảo Nghị quyết đã được thảo luận tại tổ, với nhiều ý kiến đại biểu quan tâm về nội dung phân cấp tuyển dụng, điều động nhà giáo.
TRÁNH TIÊU CỰC TRONG TUYỂN DỤNG VÀ ĐIỀU ĐỘNG GIÁO VIÊN
Theo tờ trình dự thảo Nghị quyết của Chính phủ trình Quốc hội, Chính phủ cho biết thực tiễn cho thấy thẩm quyền quản lý, tuyển dụng, điều động giáo viên hiện phân tán giữa nhiều cấp, gây chồng chéo, cục bộ và thiếu linh hoạt.
Vì thế, dự thảo Nghị quyết đã quy định giao cho Giám đốc Sở Giáo dục và Đào tạo thực hiện thẩm quyền tuyển dụng, tiếp nhận, điều động, thuyên chuyển, biệt phái nhà giáo, cán bộ quản lý giáo dục và nhân viên trong các cơ sở giáo dục mầm non, giáo dục phổ thông và giáo dục thường xuyên công lập trên địa bàn tỉnh, bảo đảm thống nhất quản lý của Nhà nước, phù hợp với quy định của pháp luật.
Việc này nhằm khắc phục tình trạng phân mảnh, thừa thiếu giáo viên cục bộ, bảo đảm quản lý thống nhất, sử dụng hiệu quả nguồn nhân lực, phù hợp chuyên môn và nhu cầu thực tế.
Thảo luận tại tổ sáng 17/11, nhiều đại biểu Quốc hội đánh giá nội dung về phân cấp tuyển dụng, điều động nhà giáo là "trái tim của nghị quyết", nhưng cũng gây nhiều băn khoăn.
Đại biểu Tao Văn Giót (Đoàn ĐBQH tỉnh Lai Châu) lo ngại, điều này đang trái với tinh thần của việc thực hiện chính quyền hai cấp là phân cấp mạnh cho cơ sở, địa phương...Nếu quy định như cũ thì lại quay về bài toán trước đây, sẽ xảy ra tình trạng thiếu giáo viên một cách cục bộ.
Do vậy, đại biểu đề nghị nên giao thẩm quyền tuyển dụng ở bậc mầm non, tiểu học, trung học cơ sở về cho cấp xã để chủ động và gắn với trách nhiệm người đứng đầu.
Đưa ra góc nhìn khác, đại biểu Sùng A Lềnh (Đoàn ĐBQH tỉnh Lào Cai) cho rằng trong khi các địa bàn đô thị rất mong muốn được tuyển dụng để thu hút nhân lực tốt, thì ở vùng sâu, vùng xa, vùng đặc biệt khó khăn lại mong muốn Sở Giáo dục và Đào tạo tuyển dụng rồi dùng quyết định điều động về.
Đại biểu Sùng A Lềnh chia sẻ, nếu để xã tuyển dụng thì sẽ rất khó để thu hút được những ứng viên sẵn sàng đi vào những vùng khó khăn, thậm chí là phải chuyển sang xét tuyển chứ không phải thi tuyển. Ông đồng thời kiến nghị cần có cơ chế chính sách đặc thù riêng, đủ mạnh để thu hút ứng viên về vùng khó khăn.
Cùng quan điểm, đại biểu Đàng Thị Mỹ Hương (Đoàn ĐBQH tỉnh Khánh Hòa) cho rằng, việc trao quyền lớn cho Giám đốc Sở và Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp xã trong khâu tuyển dụng, điều động là rất nhạy cảm nhưng dự thảo lại chưa quy định rõ cơ chế xử lý đối với cá nhân nếu để xảy ra tiêu cực, nhũng nhiễu, lạm quyền, cũng như trách nhiệm giải trình của người đứng đầu.
Còn đại biểu Lê Thu Hà, Đoàn ĐBQH tỉnh Lào Cai đề nghị cần xác định chặt chẽ phạm vi điều động (liên quan từ hai đơn vị hành chính cấp xã trở lên trong cùng một tỉnh); bổ sung cơ chế giám sát, minh bạch hóa bằng cách xây dựng cơ sở dữ liệu nhân sự, công khai chỉ tiêu, danh sách trúng tuyển, tiêu chí điều động, và thiết kế cơ chế thanh tra độc lập. Đại biểu ủng hộ hướng thí điểm tự chủ cho các trường mạnh, có năng lực quản trị tốt để tự thực hiện một phần thẩm quyền tuyển dụng dưới sự giám sát của Sở.
CÓ CƠ CHẾ GIÁM SÁT, ĐẢM BẢO MINH BẠCH
Báo cáo thẩm tra nội dung này trước Quốc hội sáng cùng ngày, Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa và Xã hội của Quốc hội Nguyễn Đắc Vinh, cho biết Ủy ban cơ bản tán thành với nhiều cơ chế, chính sách đã được đề cập tại dự thảo Nghị quyết.
Ủy ban Văn hóa và Xã hội nhận thấy, về thẩm quyền của Giám đốc Sở Giáo dục và Đào tạo trong điều động, thuyên chuyển, biệt phái, bố trí, phân công, thay đổi vị trí việc làm đối với nhà giáo, cán bộ quản lý cơ sở giáo dục và nhân viên trong các cơ sở giáo dục công lập liên quan đến phạm vi từ 2 đơn vị hành chính cấp xã trở lên chưa chặt chẽ, có thể hiểu là “2 xã” cùng địa bàn tỉnh hoặc thuộc 2 tỉnh.
Giám đốc Sở Giáo dục và Đào tạo của một tỉnh không thể thực hiện thẩm quyền này đối với nhân sự giáo dục của một địa phương thuộc cấp tỉnh khác. Vì vậy, đề nghị cân nhắc chỉnh lý, quy định rõ theo hướng giữa các đơn vị hành chính cấp xã trong cùng 1 tỉnh.
Đồng thời, Ủy ban cũng đề nghị cân nhắc quy định cụ thể cơ chế giám sát, kiểm tra, báo cáo định kỳ bảo đảm minh bạch, công bằng trong tuyển dụng, điều động, thuyên chuyển nhân sự giáo dục, tránh nguy cơ tiêu cực, cục bộ.
Cùng với đó, tiếp tục nghiên cứu, quy định phân cấp, ủy quyền cho cơ sở giáo dục công lập trên địa bàn tỉnh đáp ứng đủ điều kiện, năng lực thực hiện theo quy định được thực hiện tuyển dụng, tiếp nhận nhân sự giáo dục.
Các đại biểu cho rằng Nghị quyết tập trung nhiều chính sách đột phá và cần nguồn lực lớn. Do vậy, Chính phủ cần xây dựng một chương trình hành động cụ thể, nêu rõ nhóm chính sách triển khai ngay (trong năm 2026), nhóm cần lộ trình 5-10 năm, cơ quan chủ trì, phối hợp và chỉ tiêu đánh giá.
Nghị quyết cần phải có tính khả thi cao, được thiết kế chặt chẽ về mặt pháp lý, bảo đảm cơ chế kiểm soát quyền lực, có phương án nguồn lực rõ ràng để thực hiện các cam kết đột phá cho ngành giáo dục, đặc biệt là ở những vùng còn nhiều khó khăn.
-Phúc Minh
