Triển vọng kinh tế châu Âu năm 2026 phụ thuộc nhiều vào kế hoạch chi tiêu khổng lồ trị giá 1 nghìn tỷ euro mà Chính phủ Đức dự kiến đi vay để rót vào đầu tư cơ sở hạ tầng và quốc phòng...
Theo một cuộc khảo sát của tờ báo Financial Times, các nhà kinh tế đang chia rẽ về việc liệu kế hoạch mở rộng tài khóa này của Berlin có thể mang lại một "sự phục hưng châu Âu" hay không, trong bối cảnh những yếu kém mang tính cấu trúc và bất ổn địa chính trị vẫn còn tồn tại.
Đức - nền kinh tế lớn nhất châu Âu - đã đình trệ từ cuối năm 2022 đến nay và trong bối cảnh như vậy, khu vực này đang cần một sự trở lại của "tâm lý đám đông” để thúc đẩy phục hồi tăng trưởng dựa trên nhu cầu nội địa, theo nhận định của ông Nick Kounis, nhà kinh tế trưởng tại ABN Amro. Ông Kounis nhấn mạnh rằng sự phục hồi như vậy là cần thiết để đưa kinh tế châu Âu thoát khỏi tình trạng trì trệ hiện tại.
Trong khảo sát của Financial Times, các nhà kinh tế dự báo tăng trưởng tổng sản phẩm trong nước của khu vực đồng euro sẽ giảm 0,2 điểm phần trăm vào năm tới so với năm nay, đạt mức 1,2%, trước khi tăng lên mức 1,4% vào năm 2027. Những con số này phù hợp với dự báo mới nhất mà Ngân hàng Trung ương châu Âu (ECB) đưa ra.
Năm 2024, khảo sát của Financial Times đưa ra dự báo kinh tế eurozone chỉ tăng trưởng 0,9% trong năm 2025, song trên thực tế, nền kinh tế của khối có khả năng sẽ đạt mức tăng 1,4% trong năm nay. Những lo ngại của các nhà kinh tế trong cuộc khảo sát năm 2024 rằng ECB quá chậm trễ trong việc cắt giảm lãi suất đã không trở thành hiện thực.
Bà Pia Fromlet, nhà kinh tế tại ngân hàng SEB, cho biết: "Chúng tôi đã ngạc nhiên một cách tích cực về khả năng phục hồi của nền kinh tế khu vực trong năm 2025."
Tuy nhiên, các nhà kinh tế vẫn chưa chắc chắn liệu động lực tài khóa của kinh tế châu Âu có thể chuyển thành động lực nội địa bền vững hay chỉ đơn thuần là giúp làm dịu bớt các cú sốc bên ngoài.
Bà Lea Dauphas, nhà kinh tế trưởng tại công ty nghiên cứu kinh tế TAC Economics, cho rằng có thể sẽ có một "cuộc chiến giằng co" giữa bất ổn địa chính trị và chính sách tài khóa mở rộng. Ông James Rossiter, nhà phân tích tại công ty TD Securities, cũng đồng tình với quan điểm này.
Những người lạc quan kỳ vọng rằng sự bền bỉ tiềm ẩn của kinh tế châu Âu sẽ được củng cố bởi các biện pháp kích thích tài khóa vào năm tới. Ông Jan von Gerich, chiến lược gia trưởng tại công ty Nordea, là một trong những người lạc quan nhất với dự báo kinh tế eurozone sẽ tăng trưởng 1,5% trong năm 2026, cho rằng "tiêu dùng tư nhân có nhiều tiềm năng để gây bất ngờ theo hướng tích cực".
Ông Reijo Heiskanen, nhà kinh tế trưởng tại ngân hàng OP Pohjola của Phần Lan, thậm chí còn lạc quan hơn, dự đoán một "cuộc hồi sinh của kinh tế Bắc Âu”.
Mặc dù quan điểm về tăng trưởng thiếu nhất quán, nhưng có sự đồng thuận rộng rãi giữa các nhà kinh tế rằng ECB đã kiểm soát được lạm phát. Phần lớn các nhà kinh tế trong cuộc khảo sát của Financial Times kỳ vọng ECB sẽ đạt được mục tiêu lạm phát trung hạn 2% vào năm 2027, sau khi chỉ số này giảm nhẹ xuống 1,9% vào năm 2026.
3/4 trong số 88 nhà kinh tế tham gia cuộc khảo sát dự báo ECB sẽ giữ nguyên lãi suất cơ bản ở mức 2% cho đến cuối năm 2026. Đến cuối năm 2027, các nhà kinh tế dự báo ECB sẽ có một lần tăng lãi suất lên 2,25%.
Tăng trưởng kinh tế châu Âu thời gian tới sẽ "phụ thuộc ít hơn vào chính sách tiền tệ và nhiều hơn vào thực thi tài khóa, niềm tin và tiến bộ trong cải cách cấu trúc" - theo bà Sabrina Khanniche, nhà kinh tế tại công ty quản lý tài sản Pictet Asset Management.
Tuy nhiên, không phải ai cũng tin tưởng rằng Berlin có thể làm được việc này. Ông Henry Cook, nhà kinh tế tại ngân hàng MUFG Bank, cảnh báo rằng "chi tiêu của chính phủ tăng lên sẽ nâng cao tăng trưởng của Đức một cách cơ học, nhưng câu hỏi then chốt là liệu sự tăng trưởng đó có chuyển thành phục hồi trên diện rộng hơn hay không".
Những người hoài nghi cảnh báo rằng hàng tỷ euro trong số vốn vay mới có thể sẽ được sử dụng để chi cho phúc lợi và các khoản chi tiêu hiện tại khác thay vì đầu tư mới, trong khi số tiền dành cho quốc phòng có thể chỉ có tác động hạn chế đến tăng trưởng.
Ông Ben Blanchard, nhà phân tích tại công ty Absolute Strategy Research, nhận định: “Niềm lạc quan chào đón thông báo mà Thủ tướng Đức Friedrich Merz đưa ra về tăng chi tiêu công hồi đầu năm nay đã phai nhạt trong những tháng gần đây”.
Ông Felix Feather, nhà kinh tế tại công ty Aberdeen, cảnh báo rằng "bất kỳ ai kỳ vọng vào một sự bùng nổ đáng kể của kinh tế Đức trong năm 2026 có khả năng sẽ thất vọng".
Đồng thời, các ngành công nghiệp của châu Âu đang chịu áp lực ngày càng tăng từ mức thuế quan 15% của Tổng thống Mỹ Donald Trump và sự cạnh tranh ngày càng gay gắt từ các đối thủ Trung Quốc.
Ông Fabio Balboni, nhà kinh tế khu vực đồng euro tại ngân hàng HSBC, cho biết: "Cho đến nay, thuế quan của Mỹ chưa có tác động tiêu cực đáng kể đến tăng trưởng kinh tế của khu vực đồng euro, nhưng chúng ta có thể chỉ mới thấy phần nổi của tảng băng chìm”.
Bà Apolline Menut, nhà kinh tế tại công ty quản lý tài sản Pháp Carmignac, cảnh báo về sự cạnh tranh khốc liệt từ các nhà xuất khẩu Trung Quốc đe dọa làm suy yếu thêm nền sản xuất công nghiệp của EU. Cả khối và các chính phủ riêng lẻ đang theo đuổi một cách tiếp cận "quá ít, quá muộn" để đối phó với "cú sốc Trung Quốc" ngày càng nghiêm trọng - bà nhấn mạnh.
Sự bùng nổ của cổ phiếu trí tuệ nhân tạo (AI) trên thị trường chứng khoán Mỹ cũng có thể ảnh hưởng đến tăng trưởng của châu Âu. Ông Christian Schulz, nhà kinh tế trưởng tại công ty Allianz Global Investors, cảnh báo: "Một sự điều chỉnh mạnh trong định giá cổ phiếu công nghệ của Mỹ vẫn là rủi ro toàn cầu lớn nhất”. Một cú sụt của thị trường chứng khoán Mỹ và USD sẽ tác động tới châu Âu, có khả năng đẩy chi phí vay của chính phủ và các công ty trong khu vực lên cao, ông Schulz nhấn mạnh.
Tuy nhiên, một số nhà kinh tế đưa ra những kịch bản lạc quan hơn về kinh tế châu Âu năm tới, bao gồm kịch bản cuộc chiến tranh ở Ukraine kết thúc, hoặc ít nhất là hai nước đạt một lệnh ngừng bắn lâu dài. Một thỏa thuận hòa bình "đáng tin cậy và không bất lợi cho Ukraine", nếu có, sẽ làm "giảm đáng kể sự bất ổn địa chính trị và cải thiện niềm tin" - ông Christophe Boucher, Giám đốc đầu tư tại công ty ABN AMRO Investment Solutions, lập luận.
Trong kịch bản đó, giá năng lượng có thể giảm trong khi đầu tư và xuất khẩu tăng. Kết hợp với kích thích tài khóa từ các chương trình chi tiêu của chính phủ và khả năng đảo ngược tỷ lệ tiết kiệm cao của các hộ gia đình, điều này thậm chí có thể mang tới một "sự phục hưng châu Âu" - theo nhà kinh tế Reinhard Cluse của ngân hàng UBS.
-An Huy
