Việc Trung Quốc cho phép xe tự hành cấp độ 3 (L3) lưu thông trên một số tuyến đường công cộng đánh dấu cột mốc quan trọng trong lộ trình phát triển giao thông thông minh. Tuy nhiên, cùng với tiến bộ công nghệ, những vấn đề về pháp lý, trách nhiệm và hạ tầng vẫn là bài toán then chốt cần được giải quyết trước khi triển khai trên diện rộng…
Theo China Daily, sau thời gian dài thử nghiệm khép kín, Trung Quốc đã chính thức bước sang giai đoạn mới khi bắt đầu thí điểm xe tự hành cấp độ 3 trên đường công cộng. Động thái này không chỉ phản ánh tham vọng dẫn đầu trong lĩnh vực xe thông minh, mà còn cho thấy cách tiếp cận thận trọng của Bắc Kinh: ưu tiên an toàn, hoàn thiện khung pháp lý và kiểm chứng thực tế trước khi thương mại hóa quy mô lớn.
BƯỚC TIẾN TỪ THỬ NGHIỆM SANG THÍ ĐIỂM THƯƠNG MẠI CÓ ĐIỀU KIỆN
Theo phân loại của Hiệp hội Kỹ sư Ô tô Quốc tế (SAE), cấp độ 3 - còn gọi là “tự động hóa có điều kiện” - cho phép phương tiện đảm nhiệm hoàn toàn việc lái xe trong những điều kiện nhất định, như trên đường cao tốc, trong khi người lái vẫn phải sẵn sàng tiếp quản khi hệ thống yêu cầu.
Đầu tháng 12, hai mẫu sedan điện Deepal SL03 và Arcfox Alpha S đã được Bộ Công nghiệp và Công nghệ Thông tin Trung Quốc (MIIT) cấp phép ở cấp quốc gia, cho phép vận hành trên các đoạn cao tốc được chỉ định tại Trùng Khánh và Bắc Kinh.
Điểm đáng chú ý là các mẫu xe này được đăng ký biển số thông thường và lưu thông trên đường công cộng, đánh dấu sự chuyển dịch từ các thử nghiệm giới hạn sang mô hình thí điểm thương mại có điều kiện.
Theo các nhà quan sát, đây là tín hiệu cho thấy Trung Quốc đang từng bước chuyển từ giai đoạn thử nghiệm công nghệ sang kiểm chứng khả năng ứng dụng thực tế của xe tự hành L3 trong môi trường giao thông phức tạp.
AN TOÀN VÀ TRÁCH NHIỆM PHÁP LÝ: RANH GIỚI MẤU CHỐT GIỮA L2 VÀ L3
Việc triển khai L3 diễn ra trong bối cảnh các cơ quan quản lý Trung Quốc siết chặt giám sát hoạt động tiếp thị công nghệ lái xe thông minh. Tháng 4 vừa qua, MIIT cùng các bộ, ngành liên quan đã cấm sử dụng các thuật ngữ gây hiểu lầm như “lái xe tự động” hay “lái xe rảnh tay” đối với hệ thống L2, sau một số vụ tai nạn nghiêm trọng do người lái quá tin tưởng vào tính năng hỗ trợ.
Theo giới phân tích, sự khác biệt cốt lõi giữa L2 và L3 không chỉ nằm ở công nghệ mà chủ yếu ở vấn đề trách nhiệm. Với L2, người lái phải giám sát liên tục và chịu hoàn toàn trách nhiệm. Trong khi đó, ở L3, phương tiện có thể đảm nhiệm việc lái trong điều kiện xác định, đồng nghĩa với việc trách nhiệm dần chuyển từ người lái sang nhà sản xuất.
Hiện Trung Quốc chưa có luật cụ thể điều chỉnh đầy đủ vấn đề này, dù dự thảo sửa đổi Luật An toàn Giao thông Đường bộ đã đề xuất bổ sung một chương riêng về lái xe tự động. Các chương trình thí điểm vì thế được xem là “phòng thí nghiệm chính sách” để làm rõ cơ chế phân bổ trách nhiệm, bảo hiểm và xử lý rủi ro.
CÔNG NGHỆ, CHI PHÍ VÀ HẠ TẦNG: NHỮNG BIẾN SỐ QUYẾT ĐỊNH KHẢ NĂNG NHÂN RỘNG
Bên cạnh yếu tố pháp lý, khả năng triển khai L3 trên diện rộng còn phụ thuộc vào các lựa chọn công nghệ và mức độ sẵn sàng của hạ tầng. Hai mẫu xe được cấp phép phản ánh hai hướng tiếp cận khác nhau: Deepal SL03 sử dụng giải pháp hợp nhất cảm biến, không trang bị cảm biến quét laser (LiDAR) để kiểm soát chi phí; trong khi Arcfox Alpha S dùng hệ thống đa LiDAR) nhằm tăng độ an toàn và dự phòng kỹ thuật.
Những chiến lược này cho thấy sự đánh đổi giữa giá thành, biên độ an toàn và trải nghiệm người dùng - yếu tố sẽ quyết định mức độ chấp nhận của thị trường. Nghiên cứu cho thấy gần 70% người tiêu dùng Trung Quốc thuộc nhóm thu nhập trung bình, độ tuổi 30-45, sẵn sàng chi thêm từ 30.000 đến 50.000 nhân dân tệ cho các tính năng lái xe thông minh tiên tiến.
Tuy nhiên, các mô hình thương mại vẫn đang được cân nhắc: bán dưới dạng tùy chọn cao cấp trả tiền một lần hay cung cấp theo hình thức thuê bao; chi phí bảo hiểm và trách nhiệm dài hạn sẽ được định giá ra sao. Đồng thời, việc triển khai trên toàn quốc còn phụ thuộc vào tiến độ hoàn thiện định vị chính xác cao, phối hợp xe - đường và hệ thống bản đồ độ phân giải cao, vốn hiện chưa đồng đều giữa các khu vực.
Theo các chuyên gia, mục tiêu của các chương trình thí điểm hiện nay không phải là tăng tốc triển khai bằng mọi giá, mà là kiểm chứng liệu công nghệ, khung pháp lý và hạ tầng có thể trưởng thành song song hay không. Nếu thành công, đây sẽ là nền tảng để xe tự hành tại Trung Quốc chuyển từ giai đoạn trình diễn sang phát triển ổn định và bền vững trong những năm tới.
China Daily-Trọng Hoàng
