Giữa vùng đất Thọ Long (Thanh Hóa), ông Lê Viết Ngọc, một người nông dân thuần chất, đã biến loài rau mọc hoang nơi đồng ruộng thành sản phẩm OCOP, mở ra hướng đi mới cho nông sản quê hương...
Sáng sớm ở Thọ Long, sương còn phủ nhẹ trên những luống rau má xanh mướt. Tiếng máy xay, tiếng cười nói vang lên trong khu xưởng nhỏ của Hợp tác xã (HTX) cây trồng và vật nuôi Đồng Ngâu. Ông Lê Viết Ngọc, người đàn ông dáng lam lũ, cẩn thận kiểm tra từng mẻ bột vừa được đóng gói.
TỪ CÂY RAU MÁ MỌC DẠI ĐẾN Ý TƯỞNG KHỞI NGHIỆP
Sinh ra trong một gia đình thuần nông, đông con ở Thọ Long, tuổi thơ ông Lê Viết Ngọc gắn liền với những ngày đói kém. “Thời những năm 1985, cơm không đủ ăn, cha mẹ tôi thường sai ra đồng cắt rau má luộc ăn qua bữa. Cây rau má khi ấy là cây cứu đói của dân làng”, ông kể.
Sau này, khi kinh tế ổn định hơn, ông Ngọc thuê lại 3ha đất của xã để trồng cây ăn trái và đào ao thả cá. Trong khu vườn ấy, rau má mọc chen dưới tán cây, lan nhanh khắp đất. Ban đầu, ông chỉ cắt bán tươi cho thương lái với giá 15.000–20.000 đồng/kg. Nhưng càng làm, ông càng nhận ra cây rau má bản địa có sức sống bền bỉ, vị thơm đặc trưng mà ít nơi có được.
“Vào chính vụ, rau má phát triển nhanh đến mức cắt không kịp. Thấy bán tươi không hiệu quả, tôi nghĩ sao không làm bột để bảo quản lâu và nâng giá trị?”, ông nhớ lại.
Từ ý tưởng ấy, năm 2019, ông cùng vợ thành lập Hợp tác xã cây trồng và vật nuôi Đồng Ngâu, mạnh dạn vay vốn ngân hàng, đầu tư máy móc, xây dựng nhà xưởng chế biến bột rau má. Ông chọn giống rau má bản địa, lá nhỏ, vị bùi và đắng nhẹ thay vì giống lai cho năng suất cao. Cây được trồng hoàn toàn tự nhiên, không thuốc trừ sâu, không phân hóa học, mà chỉ sử dụng chế phẩm vi sinh Tribi và thuê lao động địa phương làm cỏ.
“Rau má quê mình có hồn riêng. Tôi không muốn đánh đổi hương vị tự nhiên ấy lấy năng suất”, ông nói, giọng chắc nịch.
KHÉP KÍN QUY TRÌNH, MỞ HƯỚNG PHÁT TRIỂN BỀN VỮNG
Trong khu xưởng nhỏ ở Thọ Long, mọi công đoạn sản xuất đều được kiểm soát chặt chẽ: từ khâu rửa, chọn lọc, hấp sấy đến nghiền và đóng gói đều diễn ra trong phòng lạnh khử khuẩn bằng tia UV. Nhờ quy trình khép kín này, sản phẩm của Hợp tác xã Đồng Ngâu đảm bảo chất lượng, an toàn cho người tiêu dùng.
Hiện hợp tác xã đã trồng hơn 1ha rau má và liên kết với 15 hộ dân trong vùng, mở rộng gần 2ha vùng nguyên liệu. Mỗi năm, hợp tác xã tạo việc làm thường xuyên cho 10 lao động địa phương và hàng chục người khác trong vùng liên kết.
Từ loại rau dân dã, hợp tác xã Đồng Ngâu hiện đã cho ra đời 5 sản phẩm chủ lực: bột rau má nguyên vị, rau má đậu xanh, rau má hạt sen, rau má ngũ vị và trà rau má. Trong đó, bột rau má nguyên vị đã đạt chứng nhận OCOP 3 sao, hai sản phẩm khác đang được hoàn thiện hồ sơ để đạt OCOP 4 sao. Doanh thu hằng năm của hợp tác xã ước đạt 5–6 tỷ đồng.
Ông Lê Chí Thế, Phó Chủ tịch UBND xã Thọ Long, cho biết: “Hợp tác xã Đồng Ngâu hoạt động hiệu quả, tạo việc làm ổn định cho hàng chục lao động. Chúng tôi định hướng mở rộng vùng trồng, phát triển rau má thành sản phẩm chủ lực của địa phương.”
Trên bàn làm việc của ông Ngọc, những gói bột rau má xanh mướt mang nhãn hiệu “Đồng Ngâu – Rau má xứ Thanh” xếp ngay ngắn. Ông bảo, mỗi gói bột là một phần ký ức tuổi thơ, là minh chứng cho sức sống bền bỉ của người nông dân đất Thọ Long.
“Rau má là món quà của đất. Nếu biết gìn giữ và khai thác đúng cách, nó có thể trở thành thương hiệu nông sản của Thanh Hóa,” ông Ngọc nói, giọng trầm ấm.
-Nguyễn Thuấn
