Hành trình để thị trường chứng khoán Việt Nam được tổ chức FTSE Russell nâng hạng từ thị trường cận biên lên thị trường mới nổi thứ cấp là một hành trình vất vả, khó khăn. Nâng hạng không chỉ là đích đến mà còn là một hành trình đang đi để phát triển thị trường chứng khoán Việt Nam tăng trưởng chất lượng, minh bạch, bền vững...
“Cần tăng cường hỗ trợ doanh nghiệp trong việc công bố thông tin và tuân thủ các quy định của thị trường; đặc biệt, phải làm tốt hơn nữa việc công bố thông tin bằng tiếng Anh, gần như đồng thời với tiếng Việt. Điều này sẽ giúp nhà đầu tư nước ngoài có thể tiếp cận thông tin ngay lập tức, qua đó góp phần làm cho thị trường ngày càng công khai và minh bạch hơn.
Ngoài thúc đẩy lượng và chất trên thị trường cổ phiếu, thị trường trái phiếu cũng đang đặt ra thách thức và cơ hội trong bối cảnh mới, không gian tăng trưởng mới. Trái phiếu Chính phủ là mảng quan trọng trong bối cảnh chúng ta đang phát triển, giải quyết vấn đề nợ công hay tăng cường đẩy mạnh đầu tư công… Sở Giao dịch Chứng khoán Hà Nội (HNX) đang phối hợp với Kho bạc Nhà nước để xây dựng hạ tầng công nghệ, từ đó phát triển thị trường trái phiếu nhằm giúp Chính phủ huy động thêm nguồn lực phát triển kinh tế. Bên cạnh đó, tới đây, HNX sẽ tiếp tục cải tiến về đường cong lãi suất để phản ánh sát sao với thị trường, từ đó các thành viên, các nhà đầu tư có thêm nguồn tham khảo uy tín.
Đối với thị trường phái sinh, mới đây, HNX ra mắt Hợp đồng tương lai VN100, đây là hàng hóa mới giúp cho nhà đầu tư có thêm lựa chọn phòng ngừa rủi ro, sử dụng hiệu quả nguồn vốn, là nơi trú ngụ khi thị trường biến động mạnh. Thời gian tới, Sở Giao dịch Chứng khoán Hà Nội tiếp tục nghiên cứu báo cáo lên Ủy ban Chứng khoán Nhà nước để có thêm sản phẩm quyền chọn trên chỉ số chứng khoán dự kiến triển khai trong vòng 1-2 năm tới, thực hiện đúng định hướng phát triển thị trường phái sinh đi từ sản phẩm đơn giản đến phức tạp, nhằm thu hút thêm nhà đầu tư trong nước và quốc tế”.
“Để đáp ứng yêu cầu ngày càng cao của nhà đầu tư quốc tế và nâng hạng thị trường, VSDC đang đẩy mạnh hiện đại hóa hạ tầng công nghệ, hướng tới vận hành các nền tảng chuẩn mực quốc tế. Những nỗ lực này không chỉ phục vụ mục tiêu kỹ thuật, mà còn tạo nền tảng cho sự phát triển bền vững và hội nhập sâu của thị trường vốn Việt Nam.
Trong quyết định mới đây của Bộ Tài chính, VSDC được giao triển khai một số nhiệm vụ. Một trong những nhiệm vụ quan trọng là xây dựng nền tảng tương tác trực tuyến (STP) giữa các ngân hàng lưu ký và công ty chứng khoán. Sau khi Việt Nam cho phép nhà đầu tư nước ngoài không phải ký quỹ 100%, nhu cầu kết nối tự động giữa các ngân hàng lưu ký và công ty chứng khoán trở nên cấp thiết, thay thế quy trình giao tiếp thủ công hiện nay.
Chúng tôi đang xây dựng nền tảng tương tác để các ngân hàng lưu ký toàn cầu và công ty chứng khoán trong nước có thể kết nối trực tiếp, tự động. Đây là một hệ thống công nghệ lớn, đòi hỏi sự phối hợp chặt chẽ giữa các công ty chứng khoán và đặc biệt là các ngân hàng lưu ký toàn cầu.
Theo yêu cầu của Bộ trưởng Bộ Tài chính, dự án này phải hoàn thành sớm để kịp phục vụ kỳ rà soát của FTSE Russell vào tháng 3/2026, hướng tới mục tiêu nâng hạng thị trường chính thức vào ngày 21/9/2026. Các nhà cung cấp công nghệ cho biết nhanh nhất cũng phải đến tháng 12/2026 mới hoàn tất, vì vậy đây là áp lực rất lớn đòi hỏi chúng tôi phải tính toán và đặc biệt cần sự ủng hộ của các ngân hàng lưu ký toàn cầu.
Cũng trong quyết định của Bộ Tài chính, VSDC được giao xây dựng nền tảng thông tin các quỹ đầu tư nhằm phát triển ngành quản lý quỹ theo hướng minh bạch, hiện đại. VSDC dự kiến triển khai nền tảng này trong năm 2026, với việc xây dựng nền tảng đánh giá đánh giá hiệu quả hoạt động của quỹ đầu tư một số năm và vinh danh, qua đó tạo ra những đánh giá cho các nhà đầu tư dựa trên hội đồng hoàn toàn độc lập khách quan, qua đó thu hút nhà đầu tư cá nhân đầu tư đầu tư thông qua quỹ. Ngoài ra, VSDC sẽ nâng cấp đại lý chuyển nhượng, hoán đổi ETF, thời gian qua các quỹ ETF phát triển mạnh nhưng vẫn còn dư địa tốt.
Một nhiệm vụ mang tính nền tảng khác là xây dựng cơ chế bù trừ đối tác trung tâm (CCP). Khi thị trường chưa có CCP, nếu một bên không có hàng hoặc không có tiền, giao dịch bị hủy sẽ ảnh hưởng lớn đến uy tín của thị trường, đặc biệt là với nhà đầu tư nước ngoài. Việc thành lập CCP sẽ giúp bảo đảm an toàn thanh toán, tăng tính minh bạch và ổn định cho thị trường. VSD đã cam kết với cơ quan quản lý về lộ trình triển khai CCP, theo đó dự kiến giai đoạn 1 (“go-live”) sẽ hoàn thành vào đầu năm 2027. Hiện, đơn vị đang hoàn thiện đề án báo cáo Bộ Tài chính trước khi chính thức ra đời pháp nhân mới này.
Ngoài ra, sau khi nền tảng KRX vận hành ổn định, với mức tăng trưởng của thị trường hướng tới, chúng ta phải nâng cấp dung lượng hệ thống, tăng quy mô máy chủ và các tiện ích trong gói đầu tư cho phép như bán chứng khoán chờ về, giao dịch trong ngày, giao bán khống, CCP cũng được tích hợp trong đó sẽ có lộ trình ở mức độ kiểm soát rủi ro đến đâu tháo gỡ mở ra tới đó. Từng bước đưa vào vận hành sản phẩm mà chúng ta có thể kiểm soát được rủi ro, các thành viên thị trường cùng các tổ chức Sở và Tổng Công ty cần phối hợp để đưa vào vận hành các sản phẩm này.
Theo yêu cầu của Chính phủ, Bộ Tài chính, Ủy ban Chứng khoán Nhà nước, từng bước đưa vào những sản phẩm mới như Hợp đồng tương lai VN100, sau này là quyền chọn chỉ số hoặc những sản phẩm mới của HOSE…. Chúng tôi sẽ thiết kế đồng bộ song song từ đăng ký lưu ký bù trừ, kết nối hệ thống với các ngân hàng thanh toán…”.
“Với tốc độ tăng trưởng kinh tế đặt mục tiêu những năm tới lên đến 2 con số, dòng tiền nội và vốn ngoại chờ đợi vào thị trường rất lớn, chỉ 15 tỷ USD vốn nội thôi cũng được đánh giá là nhiều rồi. Điều này trước hết đòi hỏi hạ tầng công nghệ phải đủ năng lực để đáp ứng. Hiện tại chúng ta đã có hệ thống mới, có năng lực đáp ứng yêu cầu thị trường, nhưng với tốc độ tăng trưởng của thị trường thì yêu cầu đặt ra với HoSE là khẩn trương tiếp tục nâng cấp hệ thống công nghệ thông tin. Bên cạnh đó là nâng cao chất lượng hàng hóa. HoSE được giao phát triển thị trường cơ sở, chúng tôi luôn cố gắng làm mới, nâng cao chất lượng hàng hóa trên thị trường như ESG phát triển bền vững của doanh nghiệp niêm yết. Làm sao để ngày càng có thêm nhiều hàng hóa chất lượng cao đưa lên thị trường đáp ứng nhu cầu nhà đầu tư trong và ngoài nước. Đó là hai định hướng lớn của Sở Giao dịch chứng khoán Thành phố Hồ Chí Minh trong thời gian tới”.
“Thực chất, phần cung của thị trường chứng khoán chưa nhiều, tuy nhiên chúng tôi đánh giá cao những nỗ lực của cơ quan quản lý đã và đang triển khai nhiều giải pháp để kịp thời bổ sung thêm nguồn cung cho thị trường.
Về giải pháp để tăng cung, Ủy ban Chứng khoán Nhà nước cần có cơ chế giảm tiêu chí để các công ty khoa học công nghệ có thể được niêm yết lên sàn. Nhìn qua thị trường khác như Trung Quốc hay Mỹ, nếu lúc nào cũng yêu cầu công ty công nghệ phải có lãi 2 năm thì chắc chắn sẽ không có Apple hay Alibaba, Tencent. Lúc bắt đầu xây dựng doanh nghiệp, các doanh nghiệp khởi nghiệp cũng là lúc họ cần nguồn vốn nhất. Do đó, quyết định giảm tiêu chí cho công ty công nghệ được niêm yết trên sàn sẽ giúp họ giải được bài toán vốn và được tiếp cận vốn từ thị trường. Đây là việc quan trọng để phát triển thị trường chứng khoán.
Chúng tôi cũng mong muốn cơ quan quản lý nghiên cứu phát triển thêm các sản phẩm phái sinh để giúp nhà đầu tư tiếp cận sản phẩm mới, phòng ngừa rủi ro, qua đó giúp kích cầu từ những sản phẩm phái sinh qua thị trường cơ sở.
Thị trường chứng khoán Việt Nam có hai thái cực rõ ràng: muốn rủi ro cao thì có thể đầu tư vào cổ phiếu; muốn an toàn thì gửi tiết kiệm. Tuy nhiên, khoảng ở giữa cũng có rất nhiều nhu cầu, đó là vừa an toàn vừa chịu một số rủi ro. Những sản phẩm này, nhìn qua các nước châu Á (Trung Quốc, Hàn Quốc, Thái Lan) và các nước châu Âu thì thấy rằng họ có nhiều sản phẩm nổi bật giúp nhà đầu tư vừa yên tâm đầu tư vừa có thể kiếm lợi nhuận”.
“Trong cùng thời điểm FTSE Russell chấp thuận nâng hạng thị trường chứng khoán Việt Nam, danh sách nâng hạng còn có Hy Lạp. Quyết định nâng hạng với Hy Lạp có bốn yếu tố, trong đó nêu rõ một trong những quyết định chính yếu là hiện tại thị trường Hy Lạp đã nằm trong phân loại đủ điều kiện đầu tư của ba tổ chức xếp hạng hàng đầu thế giới Moody's, Standard Poor's (SP) và Fitch Ratings.
Như vậy, ở đây có tín hiệu cho chúng ta: Nếu không thỏa mãn điều kiện về Investment Grade (Xếp hạng đầu tư) trên thị trường trái phiếu Chính phủ thì mục tiêu nâng hạng thị trường tiếp theo tương đối khó khăn trong khi mục tiêu là MSCI chấp thuận nâng hạng vào năm 2030. Nếu đưa thị trường được xếp hạng cao hơn thì sẽ đạt được mục tiêu cao hơn trong dài hạn.
Hơn nữa, chúng tôi nhận thấy vai trò của thị trường trái phiếu doanh nghiệp sẽ quan trọng hơn nữa trong những năm sắp tới nhằm đáp ứng nhu cầu về nguồn vốn đầu tư với mục tiêu đạt tăng trưởng GDP hai con số. Trái phiếu doanh nghiệp cũng sẽ bùng nổ sau năm 2027.
Nghiên cứu của VIS Rating cho thấy sau giai đoạn khủng hoảng 2022 mất khả năng thanh toán lãi trái phiếu, thị trường mất 4 năm để hồi phục lại. Do đó, tính toán cho thấy năm 2027 thị trường trái phiếu sẽ chuyển thành giai đoạn mới. Cơ quan quản lý nhà nước đã xây dựng khuôn khổ pháp lý mới minh bạch hơn, bảo vệ nhà đầu tư hơn nhằm nâng cao chất lượng trên thị trường trái phiếu.
Trong nỗ lực chung đó, các tổ chức xếp hạng tín nhiệm trái phiếu được xem như là “cánh tay nối dài” cho cơ quan quản lý. Trước đây toàn bộ trách nhiệm gánh vác thị trường đảm bảo chất lượng thị trường trái phiếu nằm trên vai Ủy ban chứng khoán nhà nước thì bây giờ vai trò "gác cửa" đẩy xa hơn. Cơ quan quản lý nhà nước duy trì chất lượng hoạt động của tổ chức xếp hạng sẽ có thêm lớp phòng vệ cho thị trường và cho cả cơ quan quản lý thị trường”.
“Trong chu kỳ 5 năm tới với mục tiêu tăng trưởng GDP hai con số thì tiền sẽ phải rất nhiều. Chính sách tiền tệ của chúng ta chắc chắn phải tiếp tục ở chu kỳ nới lỏng để hỗ trợ tăng trưởng kinh tế. Dòng tiền sẽ đến nhiều từ phía trong nước và sau khi nâng hạng sẽ có thêm dòng vốn từ nhà đầu tư nước ngoài. Tuy nhiên, đối với nguồn hàng thì tỷ lệ IPO của chúng ta thấp nhất trong khu vực Đông Nam Á.
Tôi có một cảm nhận là thị trường chứng khoán hiện nay rất giống với thị trường bất động sản, vừa ít hàng lại chủ yếu là phân khúc cao cấp. Trên thị trường chứng khoán, cổ phiếu đa phần là các doanh nghiệp tài chính, ngân hàng, bất động sản trong khi thiếu vắng doanh nghiệp sản xuất, công nghệ cốt lõi. Hàng hóa mang tính chu kỳ cao thì sự phát triển thị trường sẽ mang tính chất chu kỳ cao.
Do vậy, để giải quyết bài toán cho thị trường chứng khoán hiện nay, các giải pháp đặt ra là tăng số lượng hàng hóa lên, bao gồm cả tăng tỷ lệ cổ phần hóa khối doanh nghiệp nhà nước và tăng lượng hàng là các doanh nghiệp tư nhân. Một điểm quan trọng thúc đẩy tiến trình cổ phần hóa doanh nghiệp nhà nước là phải làm sao tránh được rủi ro cho người định giá thì tốc độ sẽ nhanh hơn nhiều.
Đối với doanh nghiệp tư nhân, đặc biệt là các doanh nghiệp công nghệ, doanh nghiệp khởi nghiệp sáng tạo. Nên có một bảng theo dõi để đưa ra chính sách riêng cho từng doanh nghiệp hỗ trợ IPO. Tất nhiên, nhìn ở góc độ nhà đầu tư, không thể để tiêu chí thấp khiến nhà đầu tư dễ dàng mất tiền.
Đối với dòng vốn nước ngoài, hiện nay vẫn đang giới hạn tỷ lệ sở hữu. Do đó, có thể nghiên cứu thêm sản phẩm mới như: chứng chỉ lưu ký không có quyền biểu quyết để áp dụng với một số ngành nghề chúng ta muốn giữ được quyền kiểm soát”.
“Xin chúc mừng Việt Nam! Trong 2 năm qua FTSE Rusell đã làm việc rất sát với cơ quan quản lý Việt Nam, chứng kiến rất nhiều cải cách theo chuẩn mực quốc tế, như giao dịch không yêu cầu ký quỹ hay quy trình xử lý các giao dịch thất bại. Chúng tôi cũng ghi nhận những lộ trình giải pháp chi tiết, như vận hành cơ chế bù trừ trung tâm vào năm 2027, hay tiết giảm quy trình mở tài khoản, tạo thuận lợi cho nhà đầu tư nước ngoài.
Việt Nam sẽ tham gia vào các bộ chỉ số có tổng quy mô tài sản hàng trăm tỷ USD. Chúng tôi ước tính lượng vốn thụ động mà Việt Nam có thể đón nhận thêm là khoảng 1 – 1,5 tỷ USD. Còn các dòng vốn chủ động là khoảng 4-5 tỷ USD. Tổng cộng ước tính sẽ có thêm 5-6 tỷ USD rót vào thị trường Việt Nam.
Quy trình nâng hạng sẽ được chia làm nhiều bước để thực hiện từ nay tới tháng 9/2026, cụ thể còn bao nhiêu bước sẽ được quyết định vào tháng 3/2026. Đó cũng là khi chúng tôi sẽ cập nhật các mô hình của Việt Nam trong việc tạo điều kiện cho các nhà môi giới toàn cầu tham gia vào thị trường nội địa”.
“Xin chúc mừng Việt Nam nhân dịp đạt được cột mốc quan trọng - chính thức được nhà cung cấp chỉ số FTSE Russell nâng hạng thị trường từ cận biên lên mới nổi thứ cấp, cho thấy vị thế quốc tế đang lên của Việt Nam có thể vững vàng vượt qua những sóng gió ngắn hạn. Vị thế mới là sự ghi nhận cho những nỗ lực chung của Chính phủ, các cơ quan quản lý và các bên tham gia thị trường. Đặc biệt với Việt Nam, việc gỡ bỏ "mác" thị trường cận biên sẽ có sức ảnh hưởng lớn đến hành vi và niềm tin của nhà đầu tư, thay đổi quỹ đạo phát triển kinh tế dài hạn của thị trường và giảm sự phụ thuộc vào bất kỳ một đối tác thương mại nào”.
“Tôi thấy điều này là một bước tiến rất quan trọng bởi trước khi chúng ta lên thị trường mới nổi, chúng ta thuộc thị trường cận biên. Thị trường cận biên gần như không ai còn quan tâm, do đó, lên thị trường mới nổi gần như là sống còn, cực kỳ quan trọng để gia nhập cuộc chơi của thế giới”.
“Việc nâng hạng lên thị trường mới nổi có thể giúp thu hút khoảng 5-6 tỷ USD đầu tư vào Việt Nam. Chúng tôi cho rằng dòng tiền sẽ không ồ ạt vào thị trường một lúc, nhưng việc có những dòng vốn đầu tư vào thị trường mang lại một bước ngoặt tích cực và ý nghĩa cho thị trường”.
Nội dung đầy đủ của bài viết được đăng tải trên Tạp chí Kinh tế Việt Nam số 44-2025 phát hành ngày 3/11/2025. Kính mời Quý độc giả tìm đọc tại đây:
Link: https://premium.vneconomy.vn/dat-mua/an-pham/tap-chi-kinh-te-viet-nam-so-44-2025.html
-
