Hoa Bạc hà là loài thực vật mọc phổ biến trên vùng đất đá vôi ở các dãy núi cao phía Bắc thuộc tỉnh Hà Giang cũ, thường nở rộ vào cuối thu, đầu đông. Tận dụng nguồn hoa quý hiếm này, người dân địa phương đã phát triển nghề nuôi ong lấy mật, tạo nên Mật ong Bạc hà – sản vật đặc trưng của vùng cao nguyên đá...
Theo Sở Khoa học – Công nghệ Tuyên Quang, Mật ong Bạc hà sản phẩm có giá trị dinh dưỡng cao. Trong 100g Mật ong Bạc hà có chứa: Khoảng 320 kcal năng lượng, 80–82% đường tự nhiên (chủ yếu là fructose và glucose dễ hấp thu), cùng hơn 30 loại khoáng chất và vi chất như canxi, sắt, kẽm, magie, vitamin nhóm B, C, E, axit amin và enzyme tự nhiên.
Hiện toàn tỉnh Tuyên Quang có trên 3.200 ha cây Bạc hà, hơn 43.500 đàn ong, sản lượng mật năm 2024 đạt 240 tấn.
Trong những năm qua, tỉnh Hà Giang (trước hợp nhất) xác định nghề nuôi ong Bạc hà là hướng đi chiến lược trong tái cơ cấu ngành nông nghiệp. Tiếp nối định hướng này, tỉnh Tuyên Quang mới hiện nay tiếp tục đẩy mạnh hỗ trợ kỹ thuật, khoa học công nghệ, đầu tư vùng nguyên liệu và hướng tới phát triển chuỗi giá trị sản phẩm bền vững.
Giai đoạn 2020 – 2025, tỉnh đã hỗ trợ hơn 30 tỷ đồng cho các tổ chức, cá nhân đầu tư nuôi ong, mở rộng thêm 1.700 ha vùng trồng bạc hà, đồng thời khuyến khích xây dựng mô hình nuôi ong gắn với du lịch cộng đồng.
Nhờ chương trình này, nhiều hộ dân miền núi đã có nguồn thu ổn định, thu nhập cao gấp 3–5 lần so với trồng ngô, góp phần giảm nghèo và phát triển kinh tế vùng cao.
Tỉnh Hà Giang (cũ) cũng đã cấp giấy chứng nhận đăng ký chỉ dẫn địa lý cho các địa phương từ năm 2013. Đến nay cấp ủy, chính quyền và nhân dân các xã sau hợp nhất vẫn luôn chủ động trong công tác quản lý, bảo vệ và phát triển diện tích đất trồng cây Bạc hà và hướng dẫn các hộ đăng ký nuôi ong đảm bảo đúng quy định, quy trình chăn nuôi ong để cho ra sản lượng, chất lượng mật tốt nhất.
Trên cơ sở kế thừa sau hợp nhất, tỉnh Tuyên Quang mới đã và đang tập trung triển khai các giải pháp để nâng tầm giá trị sản phẩm Mật ong Bạc hà để đảm bảo chất lượng, giá trị sản phẩm đến tay người tiêu dùng trong và ngoài tỉnh như: Thiết kế bộ nhận diện thương hiệu gồm logo, bao bì, nhãn mác đồng nhất, gắn biểu tượng “Cao nguyên đá – di sản toàn cầu”.
Đặc biệt là ứng dụng công nghệ truy xuất nguồn gốc điện tử, minh bạch thông tin sản phẩm, sản lượng, chất lượng theo từng mùa vụ...
Chính quyền địa phương cũng đã xây dựng mô hình du lịch trải nghiệm “mùa ong trên đá”, kết hợp giới thiệu quy trình nuôi ong, quay mật, thưởng thức sản phẩm tại chỗ; Tăng cường quản lý thị trường, kiểm tra và xử lý nghiêm hàng giả, hàng nhái, bảo vệ uy tín thương hiệu chỉ dẫn địa lý “Mèo Vạc”; Đầu tư trang thiết bị kiểm định chất lượng, xác định hàm lượng kháng khuẩn, hợp tác với các viện, trường nghiên cứu để chứng minh giá trị khoa học của sản phẩm.
Hiện nay, nhiều hợp tác xã và hộ dân đã chủ động kết hợp nuôi ong – du lịch cộng đồng, livestream bán hàng đồng thời giới thiệu những hình ảnh đẹp của đàn ong, hoa bạc hà, cao nguyên đá...
Bên cạnh đó, du khách có thể đến thăm các trang trại ong, cùng người dân quay mật, nếm thử mật ong nguyên chất ngay giữa đồi hoa Bạc hà, thưởng thức các món đặc sản vùng cao và nghe kể chuyện về “mùa ong trên đá”.
Mô hình này không chỉ tăng giá trị sản phẩm, mà còn góp phần bảo tồn văn hóa, tạo việc làm và lan tỏa hình ảnh du lịch nông nghiệp Tuyên Quang mới đến du khách trong và ngoài nước.
-Song Hoàng
