Nhà nước sẽ hỗ trợ tài chính khi sinh con đối với phụ nữ dân tộc thiểu số rất ít người; phụ nữ ở tỉnh, thành phố có mức sinh dưới mức sinh thay thế; phụ nữ sinh đủ 2 con trước 35 tuổi. Đặc biệt, ưu tiên mua, thuê mua hoặc thuê nhà ở xã hội đối với người có từ 2 con đẻ trở lên...
Sáng 10/12, Quốc hội đã thông qua Luật Dân số, có hiệu lực từ ngày 1/7/2026.
Luật xác định dân số là yếu tố quan trọng hàng đầu của sự nghiệp xây dựng, phát triển và bảo vệ Tổ quốc. Thực hiện chính sách dân số và phát triển thông qua các biện pháp duy trì mức sinh thay thế, giảm thiểu mất cân bằng giới tính khi sinh, thích ứng với già hóa dân số, nâng cao chất lượng dân số trong mối quan hệ với các yếu tố kinh tế - xã hội, quốc phòng, an ninh gắn với xây dựng đất nước giàu mạnh, phồn vinh, văn minh, hạnh phúc.
Trước khi Quốc hội thông qua, thay mặt Chính phủ, thừa ủy quyền của Thủ tướng Chính phủ, Bộ trưởng Bộ Y tế Đào Hồng Lan đã trình bày tóm tắt một số nội dung chính đã được cơ quan soạn thảo tiếp thu, chỉnh lý.
Để duy trì mức sinh thay thế, Luật đã bổ sung quy định theo hướng xây dựng khung định hướng chính sách tổng thể, bao gồm: chính sách giáo dục, chăm sóc sức khỏe, nhà ở và các chính sách khác nhằm gia tăng tỷ lệ sinh để đạt được mức sinh thay thế bền vững.
Việc hỗ trợ tăng thời gian nghỉ thai sản và hỗ trợ tài chính khi sinh con được phân theo nhóm đối tượng, địa phương; đồng thời ưu tiên thuê mua và thuê mua nhà ở xã hội theo quy định của pháp luật về nhà ở.
Cụ thể, các biện pháp để duy trì mức sinh thay thế, bao gồm: Trường hợp sinh con thứ hai, thời gian nghỉ thai sản đối với lao động nữ là 7 tháng; lao động nam là 10 ngày làm việc khi vợ sinh con.
Đồng thời, hỗ trợ tài chính khi sinh con đối với phụ nữ dân tộc thiểu số rất ít người; phụ nữ ở tỉnh, thành phố có mức sinh dưới mức sinh thay thế; phụ nữ sinh đủ 2 con trước 35 tuổi. Đặc biệt, chính sách ưu tiên mua, thuê mua hoặc thuê nhà ở xã hội theo quy định của pháp luật về nhà ở đối với người có từ 2 con đẻ trở lên.
Để giảm thiểu mất cân bằng giới tính khi sinh, Luật khuyến khích đưa nội dung không trọng nam hơn nữ, không lựa chọn giới tính khi sinh vào hương ước, quy ước của cộng đồng dân cư.
Đình chỉ hành nghề khám bệnh, chữa bệnh đối với người có hành vi thông báo, tiết lộ giới tính thai nhi để phá thai. Việc đình chỉ hành nghề khám bệnh, chữa bệnh thực hiện theo quy định của pháp luật về khám bệnh, chữa bệnh.
Định kỳ hằng năm cơ quan thống kê trung ương công bố tình trạng mất cân bằng giới tính khi sinh để Chính phủ, chính quyền địa phương cấp tỉnh xây dựng, thực hiện biện pháp can thiệp phù hợp.
Về các chính sách liên quan đến thích ứng với già hóa dân số, Luật đã bổ sung các quy định về chủ động chuẩn bị cho tuổi già, bao gồm: chuẩn bị về sức khỏe, tài chính, tâm lý; tham gia bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế; tham gia học tập, nâng cao kiến thức, kỹ năng để duy trì sức khỏe thể chất, tinh thần và chức năng xã hội; tham gia các hoạt động hỗ trợ chăm sóc người cao tuổi.
Luật cũng đã bổ sung quy định về chăm sóc người cao tuổi, phát triển đa dạng các hình thức chăm sóc tại nhà và tại cộng đồng; phát triển nguồn nhân lực chăm sóc người cao tuổi trên cơ sở phân tách nhóm chăm sóc chính thức và nhóm chăm sóc không chính thức, đồng thời xây dựng cơ chế hỗ trợ đào tạo kỹ năng chăm sóc phù hợp với từng nhóm.
Việc ban hành Luật Dân số được kì vọng sẽ góp phần nâng hiệu lực của Pháp lệnh Dân số năm 2003 lên một tầm cao mới, tạo nền tảng pháp lý vững chắc cho chính sách dân số quốc gia trong giai đoạn phát triển mới.
-Phúc Minh
