Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) cho rằng nếu không điều chỉnh quy định về thủ tục miễn tiền thuê đất một cách hợp lý, có thể khiến người sử dụng đất mất quyền ưu đãi chỉ vì chậm hoặc không kịp hoàn tất hồ sơ, đi ngược mục tiêu hỗ trợ của chính sách…
Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) vừa có văn bản gửi Bộ Tài chính, tham gia góp ý đối với Dự thảo Nghị định quy định chi tiết về tiền sử dụng đất, tiền thuê đất trong Nghị quyết của Quốc hội quy định một số cơ chế, chính sách tháo gỡ khó khăn, vướng mắc trong tổ chức thi hành Luật Đất đai.
Một trong những nội dung được VCCI lưu ý liên quan đến thủ tục miễn tiền thuê đất trong một số năm và giảm tiền thuê đất hằng năm.
Cụ thể, theo Khoản 1 Điều 10 Dự thảo, người được Nhà nước cho thuê đất phải chủ động thực hiện thủ tục để được hưởng ưu đãi miễn, giảm tiền thuê đất.
Trên thực tế, không ít trường hợp người sử dụng đất không nắm được thông tin mình thuộc diện được miễn hoặc giảm tiền thuê đất, dẫn tới việc không thực hiện thủ tục theo quy định. Nếu trong các trường hợp này, quyền được miễn, giảm bị tước bỏ hoàn toàn do không làm hoặc chậm làm thủ tục, sẽ gây thiệt thòi và ảnh hưởng trực tiếp đến quyền, lợi ích hợp pháp của người sử dụng đất.
(Văn bản góp ý của VCCI)
Trường hợp không làm thủ tục sẽ phải nộp tiền thuê đất đầy đủ theo quy định. Tuy nhiên, nếu chậm làm thủ tục thì chỉ được miễn, giảm cho khoảng thời gian ưu đãi còn lại tính từ thời điểm hoàn tất hồ sơ hợp lệ và nếu tại thời điểm làm thủ tục đã hết thời gian ưu đãi thì không được xem xét miễn, giảm.
Theo VCCI, chính sách miễn, giảm tiền thuê đất được Nhà nước ban hành nhằm mục tiêu khuyến khích, hỗ trợ và tạo điều kiện cho người sử dụng đất.
Với tinh thần này, việc thiết kế quy định theo hướng đặt nặng trách nhiệm thủ tục, đồng thời gắn với hệ quả mất quyền lợi nếu chậm trễ, là chưa thực sự phù hợp với mục tiêu chính sách. Do đó, VCCI cho rằng quy định này cần được cân nhắc thận trọng.
Để bảo đảm quyền lợi chính đáng của người sử dụng đất, VCCI đề xuất điều chỉnh theo hướng cơ quan nhà nước có thẩm quyền chủ động thông báo cho người sử dụng đất khi thuộc diện được miễn, giảm tiền thuê đất, đồng thời yêu cầu thực hiện thủ tục trong một thời hạn nhất định.
"Chỉ trong trường hợp người sử dụng đất đã được thông tin đầy đủ nhưng vẫn không thực hiện thủ tục trong thời hạn này thì mới được xem là tự từ bỏ quyền lợi ưu đãi", VCCI nêu rõ.
Bên cạnh đó, VCCI cũng đề nghị xem xét lại quy định chuyển tiếp đối với đơn vị sự nghiệp công lập tại Điều 11 Dự thảo.
Theo quy định hiện hành, các đơn vị sự nghiệp công lập từng thuộc diện thuê đất và được miễn tiền thuê đất theo Luật Đất đai 2013, nay chuyển sang hình thức giao đất không thu tiền sử dụng đất theo Luật Đất đai mới, sẽ không phải nộp tiền thuê đất và tiền chậm nộp đối với thời gian sử dụng đất trước ngày 1/1/2026, với điều kiện chưa nộp hoặc chưa nộp đủ theo thông báo của cơ quan thuế.
Trường hợp đã nộp trước thời điểm Nghị quyết số 254/2015/QH15 có hiệu lực thi hành thì không được hoàn trả số tiền đã nộp.
Đồng thời, khoản 14 Điều 3 Dự thảo nêu rõ, Ủy ban nhân dân cấp tỉnh chỉ đạo Thuế tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương khẩn trương rà soát và thực hiện điều chỉnh thông báo nộp tiền thuê đất và tiền chậm nộp tiền thuê đất đã ban hành trước đó trên cơ sở văn bản đề nghị của đơn vị sự nghiệp công lập có xác nhận của cơ quan chủ quản của đơn vị sự nghiệp công lập và hoàn thành trước ngày 31/12/2026.
VCCI đánh giá việc yêu cầu đơn vị sự nghiệp công lập phải lập hồ sơ đề nghị và có xác nhận của cơ quan chủ quản mới được điều chỉnh thông báo nộp tiền thuê đất là chưa hợp lý, làm gia tăng gánh nặng thủ tục hành chính. Trong khi đó, bản chất của vấn đề xuất phát từ việc cơ quan nhà nước trước đây đã xác định chưa đúng nghĩa vụ tài chính đối với đối tượng được miễn tiền thuê đất.
"VCCI kiến nghị cơ quan quản lý cần chủ động rà soát và tự động điều chỉnh các thông báo đã ban hành, thay vì yêu cầu đơn vị sự nghiệp công lập phải hoàn thiện hồ sơ đề nghị. Trên cơ sở đó, đề nghị bỏ cụm từ “trên cơ sở hồ sơ đề nghị của đơn vị sự nghiệp công lập có xác nhận của cơ quan chủ quản của đơn vị sự nghiệp công lập theo quy định của pháp luật về quản lý thuế”.
Ngoài ra, VCCI cho rằng quy định chuyển tiếp hiện nay chưa bao quát hết các trường hợp phát sinh trên thực tế.
“Điển hình, một số thửa đất làm trụ sở chi nhánh VCCI tại địa phương đã bị chuyển từ hình thức “giao đất không thu tiền sử dụng đất” sang “thuê đất” khi thực hiện Luật Đất đai 2013, trong khi VCCI không thuộc đối tượng thuê đất theo Điều 56 của Luật này. Việc chuyển đổi hình thức sử dụng đất chưa phù hợp dẫn đến việc VCCI không thực hiện nghĩa vụ nộp tiền thuê đất”, VCCI nêu rõ trong văn bản góp ý.
Theo Luật Đất đai 2024, đất xây dựng trụ sở của các tổ chức như VCCI thuộc diện giao đất không thu tiền sử dụng đất. Tuy nhiên, hiện nay, tại một số địa phương, các quyết định thu và truy thu tiền thuê đất đối với VCCI vẫn đang còn hiệu lực, trong khi cơ quan quản lý địa phương chưa có cơ sở pháp lý để xử lý dứt điểm.
VCCI đánh giá trường hợp này có bản chất tương đồng với các đơn vị sự nghiệp công lập được đề cập tại Khoản 14 Điều 3 Dự thảo, khi bị chuyển sang hình thức thuê đất không phù hợp và đã bị cơ quan thuế ban hành thông báo nghĩa vụ tài chính nhưng chưa thực hiện nộp.
Trên cơ sở đó, VCCI kiến nghị bổ sung quy định áp dụng cho các tổ chức chính trị – xã hội, tổ chức chính trị – xã hội – nghề nghiệp, tổ chức xã hội – nghề nghiệp, tổ chức xã hội và các tổ chức khác được thành lập theo quy định của pháp luật, được Nhà nước giao nhiệm vụ và hỗ trợ kinh phí hoạt động thường xuyên.
Theo đề xuất, các trường hợp này nếu từng phải chuyển sang thuê đất theo Luật Đất đai 2013, nay chuyển lại sang hình thức giao đất không thu tiền sử dụng đất theo Luật Đất đai 2024, thì sẽ không phải nộp tiền thuê đất và tiền chậm nộp đối với các khoản chưa thực hiện nghĩa vụ.
Cơ quan thuế địa phương có trách nhiệm rà soát, điều chỉnh thông báo đã ban hành, hoàn thành trước ngày 31/12/2026 và các khoản đã nộp trước thời điểm Nghị quyết có hiệu lực sẽ không được hoàn trả.
-Hoàng Sơn
