Các mô hình tài chính xanh linh hoạt, chi phí thấp do Trung Quốc triển khai thông qua Diễn đàn Hợp tác Trung Quốc - châu Phi (FOCAC) đang được đánh giá là động lực quan trọng thúc đẩy chuyển dịch xanh tại châu Phi...
Hai báo cáo mới công bố tại Ghana và Ethiopia cho thấy Bắc Kinh không chỉ đầu tư hạ tầng, mà ngày càng đóng vai trò trung tâm trong chiến lược phát triển bền vững và công nghiệp hóa xanh của lục địa này.
Trong bối cảnh châu Phi chịu áp lực ngày càng lớn từ biến đổi khí hậu, thiếu hụt nguồn vốn và yêu cầu tăng trưởng bền vững, Trung Quốc đang nổi lên như một đối tác then chốt trong quá trình chuyển dịch xanh của khu vực.
TỪ HẠ TẦNG CỨNG ĐẾN PHÁT TRIỂN BỀN VỮNG, TĂNG TRƯỞNG XANH, TÀI CHÍNH XANH LINH HOẠT
Báo cáo mới do Trung tâm Chính sách và Tư vấn châu Phi - Trung Quốc phối hợp với Quỹ Khí hậu châu Phi công bố, Bắc Kinh đã và đang góp phần định hình lại cách tiếp cận tài chính khí hậu tại nhiều nền kinh tế đang phát triển ở châu Phi.
Không chỉ dừng ở đầu tư hạ tầng truyền thống, hợp tác Trung Quốc - châu Phi đang dịch chuyển mạnh sang các lĩnh vực năng lượng tái tạo, công nghiệp xanh và tài chính khí hậu, tạo ra tác động dài hạn đối với tăng trưởng kinh tế và mục tiêu phát thải thấp của khu vực.
Không chỉ dừng ở đầu tư hạ tầng truyền thống, hợp tác Trung Quốc - châu Phi đang dịch chuyển mạnh sang các lĩnh vực năng lượng tái tạo, công nghiệp xanh và tài chính khí hậu.
Theo Euronews và China Daily, trong hơn hai thập kỷ qua, Diễn đàn Hợp tác Trung Quốc - châu Phi (FOCAC) đã trải qua một quá trình chuyển đổi rõ rệt.
Nếu giai đoạn đầu tập trung vào hạ tầng cứng như đường bộ, đường sắt, viễn thông và năng lượng, thì hiện nay trọng tâm đã mở rộng sang phát triển bền vững và tăng trưởng xanh.
Thông qua FOCAC, Trung Quốc đã giới thiệu nhiều mô hình tài chính linh hoạt, bao gồm các khoản vay ưu đãi, viện trợ không hoàn lại và hỗ trợ kỹ thuật. Những cơ chế này được thiết kế phù hợp với điều kiện tài chính và thể chế của các nước châu Phi, vốn thường gặp khó khăn khi tiếp cận các nguồn vốn khí hậu từ phương Tây do yêu cầu khắt khe về điều kiện đi kèm.
Các chuyên gia đánh giá, chính tính linh hoạt và khả năng tiếp cận cao đã giúp tài chính xanh do Trung Quốc cung cấp trở nên hấp dẫn hơn đối với nhiều quốc gia châu Phi đang tìm kiếm giải pháp cân bằng giữa tăng trưởng kinh tế và mục tiêu môi trường.
GHANA VÀ ETHIOPIA: HAI TRƯỜNG HỢP TIÊU BIỂU CỦA CÔNG NGHIỆP HÓA XANH
Tại Ghana, các khoản hỗ trợ của Trung Quốc thông qua FOCAC được đánh giá là đóng góp đáng kể cho tiến trình công nghiệp hóa xanh. Một phần trong cam kết đầu tư 60 tỷ USD của Trung Quốc vào châu Phi đã được phân bổ cho các dự án như nhà máy thủy điện - điện mặt trời kết hợp của Cơ quan Điện lực Bui, cũng như nâng cấp các khu công nghiệp nhằm thúc đẩy sản xuất thân thiện với môi trường.
Tuy nhiên, báo cáo cũng chỉ ra rằng hiện nay chỉ một tỷ lệ nhỏ nguồn tài chính xanh được phân bổ trực tiếp cho lĩnh vực sản xuất, trong khi các ngân hàng nội địa vẫn chậm trong việc áp dụng các tiêu chí tín dụng phù hợp với mục tiêu khí hậu.
Trong bối cảnh nguồn vốn khí hậu toàn cầu vẫn chưa đáp ứng đủ nhu cầu thực tế của các nước đang phát triển, cách tiếp cận linh hoạt của Trung Quốc tại châu Phi đang mở ra một hướng đi khác biệt - nơi tăng trưởng kinh tế, công nghiệp hóa và mục tiêu phát thải thấp có thể được theo đuổi song song.
Ghana ước tính quá trình chuyển đổi sang nền kinh tế công nghiệp xanh có thể tạo ra khoảng 1,2 triệu việc làm mới vào năm 2030 và giúp cắt giảm 35% lượng phát thải công nghiệp.
Để đạt được mục tiêu này, quốc gia Tây Phi cần huy động khoảng 2,3 tỷ USD tài chính xanh mỗi năm. Đây là một thách thức lớn trong bối cảnh sự tham gia của khu vực tư nhân còn hạn chế.
Trong khi đó, Ethiopia tiếp tục được đánh giá là một trong những điểm đến đầu tư quan trọng nhất của Trung Quốc tại châu Phi. Giai đoạn 2011-2024, Trung Quốc đã đầu tư khoảng 850 triệu USD vào lĩnh vực năng lượng xanh của Ethiopia, chỉ đứng sau Nhóm Ngân hàng Thế giới.
Các doanh nghiệp và ngân hàng Trung Quốc đóng vai trò trung tâm trong việc xây dựng hạ tầng hiện đại của Ethiopia, từ tuyến đường sắt Addis Ababa - Djibouti dài 752 km, hệ thống cao tốc, mạng lưới viễn thông cho tới các dự án điện năng quy mô lớn. Tính đến cuối năm 2025, các doanh nghiệp Trung Quốc đã đầu tư vào hơn 2.000 dự án với tổng giá trị khoảng 5 tỷ USD, tạo ra gần 600.000 việc làm.
HỢP TÁC TRUNG QUỐC - CHÂU PHI TRONG BỐI CẢNH KHÍ HẬU TOÀN CẦU
Không chỉ đóng vai trò là nhà đầu tư, Trung Quốc ngày càng tham gia sâu vào quá trình định hình chiến lược phát triển xanh của các quốc gia châu Phi. Tại Hội nghị thượng đỉnh FOCAC tổ chức ở Bắc Kinh năm 2024, Trung Quốc công bố kế hoạch triển khai 30 dự án năng lượng sạch trên khắp châu Phi, mở rộng không gian hợp tác trong chuyển dịch năng lượng.
Theo ông Paul Frimpong, Giám đốc điều hành Trung tâm Chính sách và Tư vấn châu Phi - Trung Quốc, các báo cáo mới phản ánh sự cấp bách ngày càng lớn của các quốc gia châu Phi trong việc chủ động xây dựng chương trình nghị sự về khí hậu và phát triển. Trong bối cảnh đó, hợp tác Trung Quốc - châu Phi được xem là một trong những trụ cột quan trọng của tăng trưởng xanh.
Bà Sahele T. Fekede, Quản lý Chương trình Tiếp cận và Chuyển dịch Năng lượng của Quỹ Khí hậu châu Phi, cho rằng các nước châu Phi cần tận dụng tốt hơn cơ hội hợp tác với Trung Quốc, đồng thời tăng cường năng lực thể chế, hoàn thiện khung pháp lý và nâng cao khả năng tiếp nhận tài chính xanh.
Theo Euronews và China Daily, trong bối cảnh nguồn vốn khí hậu toàn cầu vẫn chưa đáp ứng đủ nhu cầu thực tế của các nước đang phát triển, cách tiếp cận linh hoạt của Trung Quốc tại châu Phi đang mở ra một hướng đi khác biệt - nơi tăng trưởng kinh tế, công nghiệp hóa và mục tiêu phát thải thấp có thể được theo đuổi song song.
Euronews và China Daily-Trọng Hoàng
