Trong bối cảnh nền kinh tế số đang phát triển mạnh mẽ, các giao dịch thương mại điện tử ngày càng trở nên phổ biến, đi kèm với đó là những thách thức về gian lận, lừa đảo trực tuyến và các hành vi chiếm đoạt tài sản...
Thông tin tại hội nghị “Ứng dụng định danh, xác thực của Bộ Công an để nâng cao an toàn trong hoạt động thương mại điện tử” diễn ra chiều 1/11/2025, ông Nguyễn Hữu Tuấn, Giám đốc Trung tâm Phát triển thương mại điện tử và Công nghệ số (Bộ Công Thương), cho biết: “Theo thống kê của Cục An ninh mạng và Phòng, chống tội phạm sử dụng công nghệ cao (A05 – Bộ Công an), trong 8 tháng năm 2025, Việt Nam ghi nhận hơn 1.500 vụ lừa đảo trực tuyến, với thiệt hại ước tính 1.660 tỷ đồng. Điều này cho thấy sự cần thiết của việc triển khai các giải pháp toàn diện để đảm bảo an toàn và tin cậy cho giao dịch điện tử, qua đó củng cố niềm tin của người dân”.
ĐÃ THỰC HIỆN 18,7 TRIỆU LƯỢT XÁC THỰC
Theo số liệu Bộ Công Thương công bố, thương mại điện tử Việt Nam đang duy trì đà tăng trưởng mạnh, trở thành một trong năm thị trường phát triển nhanh nhất thế giới. Dự báo tăng trưởng năm 2025 được điều chỉnh từ 20% lên 25,5%, với mức chi tiêu bình quân khoảng 600 USD/người/năm cho mua sắm trực tuyến.
Song song với đó, thanh toán số tiếp tục bùng nổ, đặc biệt là thanh toán QR Code với tốc độ tăng trưởng kép 40% và các hình thức thanh toán trực tuyến tăng trên 100% mỗi năm. “Khi thanh toán số trở nên phổ biến, việc định danh và xác thực điện tử là điều bắt buộc để đảm bảo an toàn cho người dùng và doanh nghiệp”, ông Tuấn nhấn mạnh.
Cùng với sự phát triển mạnh mẽ là gia tăng các rủi ro và hành vi gian lận trực tuyến. Các hình thức lừa đảo như giả mạo cơ quan nhà nước, giả mạo người thân, hay sử dụng công nghệ deepfake để chiếm đoạt tài sản ngày càng tinh vi, với khoảng 6.000 vụ việc mỗi năm, chủ yếu tập trung trong lĩnh vực tài chính, tiền ảo và lừa đảo sinh viên.
"Trong 8 tháng năm 2025, Việt Nam ghi nhận hơn 1.500 vụ lừa đảo trực tuyến, với thiệt hại ước tính 1.660 tỷ đồng.
Điều này cho thấy sự cần thiết của việc triển khai các giải pháp toàn diện để đảm bảo an toàn và tin cậy cho giao dịch điện tử, qua đó củng cố niềm tin của người dân.
Thời gian qua, nhiều ngân hàng, tổ chức tài chính, nhà cung cấp dịch vụ trực tuyến và hãng hàng không đã phối hợp với Trung tâm Phát triển thương mại điện tử và Công nghệ số để triển khai các dịch vụ định danh và xác thực điện tử".
Do đó, ông Nguyễn Hữu Tuấn cũng nhận định, việc ứng dụng định danh và xác thực điện tử, ví dụ qua nền tảng VNeID của Bộ Công an, trong việc xác thực chính xác danh tính người dùng sẽ ngăn chặn gian lận và củng cố niềm tin của người dân đối với thương mại điện tử.
Thời gian qua, nhiều ngân hàng, tổ chức tài chính, nhà cung cấp dịch vụ trực tuyến và hãng hàng không đã phối hợp với Trung tâm Phát triển thương mại điện tử và Công nghệ số để triển khai các dịch vụ định danh và xác thực điện tử.
Bà Phạm Tuyết Trang, đại diện Trung tâm Nghiên cứu, Ứng dụng dữ liệu dân cư và Căn cước công dân (RAR – Bộ Công an), cho biết đến nay hệ thống đã thực hiện hơn 42,6 triệu lượt xác thực, trong đó có 17,8 triệu lượt xác thực khuôn mặt. Trung tâm cũng đã triển khai thành công giải pháp VN AI Verify tích hợp với 8 nhà cung cấp dịch vụ chính thức.
“Những kết quả bước đầu chứng minh hiệu quả rõ rệt của việc ứng dụng định danh và xác thực điện tử trong tiến trình chuyển đổi số, đồng thời mở ra tiềm năng lớn cho việc ứng dụng trong thương mại điện tử.
Giải pháp định danh điện tử không chỉ giúp nâng cao chất lượng xác thực người dùng, giảm gian lận giao dịch mà còn tạo nền tảng cho các dịch vụ số an toàn, minh bạch và cá nhân hóa hơn”.
Hiện RAR đang phối hợp với Cục Thương mại điện tử và Kinh tế số để mở rộng kết nối dữ liệu, hoàn thiện hành lang pháp lý và tăng cường truyền thông, hướng dẫn người dân sử dụng VNeID trong giao dịch thương mại điện tử. “Chúng tôi tin rằng với sự chung tay của các bộ, ngành và doanh nghiệp, hệ sinh thái định danh, xác thực điện tử quốc gia sẽ ngày càng hoàn thiện, góp phần xây dựng môi trường giao dịch số minh bạch, tin cậy và lấy người dân làm trung tâm”, bà Trang khẳng định.
ĐỊNH DANH ĐIỆN TỬ BẰNG CHỮ KÝ SỐ, GIÁM SÁT LIÊN TỤC
Tại hội nghị, bà Vũ Xuân Linh, Giám đốc Quan hệ đối tác chiến lược Shopee, cho biết trong hai năm triển khai ứng dụng định danh điện tử cho người bán, từ tháng 6/2025, Shopee đã phối hợp với Cục C06 – Bộ Công an triển khai định danh toàn bộ người bán trên sàn thông qua căn cước công dân gắn chip.
Tính đến 30/10/2025, nền tảng đã hoàn tất định danh 81% nhà bán hàng, và đặt mục tiêu đạt 100% trong thời gian tới. Đặc biệt, tất cả người bán mới hiện nay đều phải hoàn tất quy trình định danh trước khi được phép kinh doanh.
"Trong hai năm triển khai ứng dụng định danh điện tử cho người bán, từ tháng 6/2025, Shopee đã phối hợp với Cục C06 – Bộ Công an triển khai định danh toàn bộ người bán trên sàn thông qua căn cước công dân gắn chip.
Tính đến ngày 30/10/2025, nền tảng đã hoàn tất định danh 81% nhà bán hàng và đặt mục tiêu đạt 100% trong thời gian tới".
Chia sẻ về kinh nghiệm triển khai các giải pháp định danh điện tử tại Việt Nam ông Nguyễn Hoàng Tùng, Giám đốc VVN AI và Trusting Solution, cho hay: “Trong quá trình đồng hành cùng VNPT, Viettel, Mobifone phát triển hệ thống định danh và trùng hợp điện tử chúng tôi nhận thấy các hình thức gian lận phổ biến hiện nay bao gồm: bán hàng giả, lập tài khoản ảo, chiếm đoạt thẻ tín dụng hoặc đánh cắp mã OTP, và lợi dụng dữ liệu định danh cũ để vay tiền online.
Dù đã áp dụng EKYC, vẫn còn những rủi ro như sử dụng lại kết quả xác thực trước đó hoặc không có bằng chứng thời gian giao dịch. Vì vậy, việc bổ sung chữ ký số và giám sát liên tục là rất cần thiết”, ông Tùng khẳng định.
VVN AI và Trusting Solution đã ứng dụng các tiêu chuẩn này vào hệ thống ký kết hợp đồng điện tử, đảm bảo dữ liệu cá nhân, hình ảnh, video và giọng nói được lưu trữ an toàn, có dấu thời gian và có thể xác thực đầy đủ.
Cũng cho rằng chữ ký số là công cụ gắn kết nền tảng công nghệ với khung pháp lý để giảm thiểu rủi ro trong thương mại điện tử, ông Vũ Văn Luật, Chủ tịch HĐQT kiêm Giám đốc điều hành Công ty CP Đầu tư Công nghệ và Thương mại Softdream, phân tích: “Chữ ký số từ xa giúp mọi giao dịch được xác thực, chống chối bỏ và đảm bảo toàn vẹn dữ liệu, từ hợp đồng điện tử, giao dịch chứng khoán, đến các thủ tục bảo hiểm y tế hay thương mại điện tử”.
Theo ông Luật, những rủi ro phổ biến trong thương mại điện tử hiện nay gồm: gian lận hàng hóa, giả mạo thông tin, tấn công thay đổi dữ liệu hợp đồng và chiếm đoạt thanh toán. Softdream triển khai giải pháp ký số từ xa, cho phép người dùng xác thực thông tin bằng thiết bị di động mà không cần thủ tục giấy tờ rườm rà, mỗi giao dịch được gắn dấu thời gian, dữ liệu không thể chỉnh sửa và được lưu trữ an toàn.
Hội nghị “Ứng dụng định danh, xác thực của Bộ Công an để nâng cao an toàn trong hoạt động thương mại điện tử” hướng tới mục tiêu thúc đẩy chuyển đổi số toàn diện trong thương mại điện tử, qua việc ứng dụng công nghệ định danh và xác thực điện tử, đảm bảo an toàn và tin cậy cho các giao dịch trực tuyến.
Các góc nhìn đa chiều từ chính sách đến giải pháp công nghệ tại hội nghị góp phần xây dựng môi trường thương mại điện tử minh bạch, bảo mật và mang lại lợi ích thiết thực cho người dùng và doanh nghiệp.
-Nguyệt Hà
