Phát triển đô thị thông minh là xu thế tất yếu trong quá trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước. Tuy nhiên, mỗi đô thị có điều kiện, quy mô và đặc trưng riêng, vì vậy không thể áp dụng một mô hình chung. Việc xây dựng đô thị thông minh cần xuất phát từ bản sắc và lợi thế địa phương, lấy con người làm trung tâm, công nghệ làm công cụ để hướng tới phát triển bền vững…
Cục Phát triển đô thị, Bộ Xây dựng vừa chủ trì, phối hợp với các đơn vị liên quan tổ chức hội thảo chuyên đề “Kiến tạo đô thị thông minh dựa trên nền tảng khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo”.
Sự kiện là diễn đàn để các nhà quản lý, chuyên gia, nhà khoa học và doanh nghiệp trao đổi, đánh giá quá trình phát triển đô thị thông minh ở Việt Nam - một hành trình đã đạt được nhiều kết quả tích cực song vẫn tồn tại không ít hạn chế, đòi hỏi tiếp tục hoàn thiện cơ chế, chính sách và hạ tầng để đáp ứng yêu cầu phát triển trong giai đoạn mới.
26 ĐỊA PHƯƠNG PHÊ DUYỆT ĐỀ ÁN, KẾ HOẠCH PHÁT TRIỂN ĐÔ THỊ THÔNG MINH
Phát biểu khai mạc, Cục trưởng Cục Phát triển đô thị Trần Quốc Thái cho biết hiện nay nhân loại đang bước vào kỷ nguyên của công nghệ và chuyển đổi số, nơi đổi mới sáng tạo không chỉ là lựa chọn mà đã trở thành động lực cốt lõi định hình tương lai phát triển. Phát triển đô thị thông minh không đơn thuần là ứng dụng công nghệ vào quản lý mà còn là phương thức hướng tới mục tiêu xây dựng không gian sống xanh, an toàn và đáng sống cho người dân Việt Nam.
Theo Cục trưởng Trần Quốc Thái, trong những năm qua, Đảng và Chính phủ đã ban hành nhiều chủ trương, chính sách quan trọng để hiện thực hóa định hướng này. Nổi bật là Nghị quyết số 06-NQ/TW năm 2022 về “Quy hoạch, xây dựng, quản lý và phát triển bền vững đô thị Việt Nam đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045”; Nghị quyết số 57-NQ/TW năm 2024 về “Đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia”; gần đây là Nghị định số 269/2025/NĐ-CP ngày 14/10/2025 của Chính phủ đã thể hiện rõ quyết tâm triển khai đồng bộ đô thị thông minh trên phạm vi cả nước.
Nhờ định hướng rõ ràng và sự chỉ đạo quyết liệt, diện mạo đô thị thông minh ở Việt Nam đang từng bước được hình thành. Đến nay, 26 tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương (sau sáp nhập) đã phê duyệt đề án, kế hoạch phát triển đô thị thông minh toàn tỉnh hoặc tại các đô thị trọng điểm. Nhiều địa phương cũng đã xây dựng trung tâm điều hành thông minh (IOC), bước đầu hình thành các nền tảng dữ liệu phục vụ công tác chỉ đạo, điều hành và cung cấp dịch vụ công trực tuyến. Những nỗ lực này đã góp phần tạo lập cơ chế kết nối giữa chính quyền, doanh nghiệp, nhà khoa học và người dân, qua đó khai thác hiệu quả công nghệ số, tạo ra giá trị mới cho cộng đồng và kinh tế đô thị.
Tuy nhiên, lãnh đạo Cục Phát triển đô thị cũng đánh giá chặng đường tiến tới đô thị thông minh toàn diện vẫn còn nhiều thách thức. Trước hết là thách thức về cơ chế, chính sách, khi nhiều quy định hiện hành chưa theo kịp tốc độ đổi mới sáng tạo và yêu cầu thực tiễn. Cơ sở hạ tầng số vẫn chưa đồng bộ, đặc biệt là tại các đô thị loại II, III; nguồn nhân lực công nghệ ở cấp cơ sở còn thiếu và yếu; việc liên thông, chia sẻ dữ liệu giữa các cơ sở dữ liệu quốc gia và chuyên ngành chưa hiệu quả, khiến cho hoạt động khai thác, sử dụng thông tin còn phân tán. Mặt khác, an toàn thông tin, an ninh mạng và quản lý dữ liệu cá nhân trong môi trường số đang ngày càng đòi hỏi yêu cầu cao hơn đối với chính quyền đô thị.
CẦN SỰ THAM GIA TÍCH CỰC CỦA TOÀN XÃ HỘI
Từ những vấn đề đặt ra cho thấy phát triển đô thị thông minh rất cần tầm nhìn tổng thể. Vì vậy, ông Thái cho rằng mỗi đô thị phải xác định rõ lợi thế đặc thù, bản sắc riêng để lựa chọn mô hình phát triển phù hợp, tránh chạy theo phong trào hoặc sao chép rập khuôn mô hình của các quốc gia khác. Đô thị thông minh của Việt Nam phải lấy con người làm trung tâm, coi người dân là chủ thể của đổi mới sáng tạo, đồng thời tận dụng công nghệ, nhằm phục vụ tốt hơn cho phát triển bền vững, nâng cao chất lượng cuộc sống.
Cục trưởng Cục Phát triển đô thị khẳng định đô thị thông minh không chỉ là xu thế mà còn là yêu cầu tất yếu trong tiến trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước. Quá trình này đòi hỏi sự tham gia tích cực của toàn xã hội, từ cơ quan quản lý nhà nước, cộng đồng doanh nghiệp đến giới nghiên cứu và người dân. Dù vậy, việc phát triển đô thị thông minh cần triển khai từng bước, có trọng tâm, trọng điểm, phù hợp với điều kiện thực tế của mỗi địa phương, hướng đến mục tiêu cuối cùng là nâng cao chất lượng sống của người dân và phát triển bền vững quốc gia.
Ở góc nhìn chuyên môn, TS. Đặng Việt Dũng, Chủ tịch Tổng hội Xây dựng Việt Nam, cho biết Nghị quyết số 57-NQ/TW năm 2024 đã xác định rõ phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia là một trong những đột phá chiến lược hàng đầu, là động lực chính để phát triển lực lượng sản xuất hiện đại, hoàn thiện thể chế quản trị và đưa đất nước phát triển nhanh, bền vững. Quan điểm này sẽ là nền tảng lý luận vững chắc cho việc phát triển đô thị thông minh, coi đổi mới sáng tạo là động lực trọng yếu để nâng cao năng lực cạnh tranh, cải thiện hiệu quả quản lý và chất lượng sống đô thị.
-Thanh Xuân
