Trên tinh thần Nghị quyết số 70/NQ-TW của Bộ Chính trị, Dự thảo Quyết định của Thủ tướng Chính phủ về lộ trình phát triển thị trường điện cạnh tranh sẽ tập trung giải quyết các “điểm nghẽn” về cơ cấu ngành, tách bạch chức năng phân phối và bán lẻ để xóa bỏ độc quyền, tiến tới áp dụng giá thị trường minh bạch và thu hút đầu tư xã hội hóa...
Ngày 27/11/2025 tại trụ sở Bộ Công Thương, Thứ trưởng Nguyễn Hoàng Long chủ trì cuộc họp Tổ soạn thảo (lần thứ 3) xây dựng Dự thảo Quyết định của Thủ tướng Chính phủ quy định về lộ trình, nguyên tắc hoạt động, cơ cấu ngành điện và các điều kiện để hình thành và phát triển các cấp độ thị trường cạnh tranh tại Việt Nam.
Cuộc họp có sự tham gia của đại diện của Bộ Tư pháp, Bộ Tài chính, Tập đoàn Điện lực Việt Nam, Tập đoàn Công nghiệp – Năng lượng Quốc gia Việt Nam, Tập đoàn công nghiệp Than – Khoáng sản Việt Nam, các Tổng công ty Phát điện, Tổng công ty Điện lực và các đơn vị liên quan khác.
Việc xây dựng Dự thảo Quyết định được thực hiện nhằm triển khai nhiệm vụ Thủ tướng Chính phủ giao Bộ Công Thương tại Quyết định số 1544/QĐ-TTg ngày 11/12/2024, đồng thời bám sát tinh thần Nghị quyết số 70/NQ-TW do Bộ Chính trị ban hành ngày 20/8/2025 về bảo đảm an ninh năng lượng quốc gia đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045.
Nghị quyết 70 đã chỉ rõ những hạn chế hiện tại của thị trường điện, cụ thể: “Thị trường năng lượng cạnh tranh phát triển chưa đồng bộ, thiếu liên thông giữa các phân ngành, nhất là thị trường điện còn nhiều hạn chế; chính sách giá năng lượng còn bất cập, chưa thực sự phù hợp với cơ chế thị trường; vẫn còn tình trạng bù chéo giá điện đối với một số nhóm khách hàng”.
Từ thực tế trên, Nghị quyết đề ra một số nhiệm vụ và giải pháp chủ yếu, bao gồm: Phát triển thị trường điện theo hướng tăng cường cạnh tranh, minh bạch, hiệu quả, đồng bộ với bảo đảm an ninh năng lượng; Áp dụng giá thị trường đối với mọi loại hình năng lượng, xây dựng giá năng lượng minh bạch do thị trường quyết định, không thực hiện bù chéo; Xây dựng và hoàn thiện hệ thống giao dịch điện, bao gồm cơ chế hợp đồng mua bán điện minh bạch, ổn định, dài hạn, bảo đảm quyền và lợi ích chính đáng của nhà đầu tư.
Tại cuộc họp lần thứ 3 của Tổ soạn thảo, Bộ Công Thương đã báo cáo quá trình tiếp thu và hoàn thiện Dự thảo. Được triển khai từ giữa năm 2025, Dự thảo đã trải qua nhiều hội nghị tham vấn ý kiến chuyên gia và các đơn vị trong ngành, đảm bảo phù hợp với Luật Điện lực và các chiến lược phát triển đã được phê duyệt.
Nội dung tập trung vào việc bổ sung đồng bộ các nguyên tắc hoạt động thị trường điện theo từng cấp độ; cập nhật yêu cầu và điều kiện về cơ cấu ngành điện trong từng giai đoạn để bảo đảm thị trường điện cạnh tranh vận hành hiệu quả, công bằng, minh bạch, phù hợp thực tiễn; làm rõ yêu cầu tách bạch chức năng phân phối và bán lẻ điện theo lộ trình nhằm tránh độc quyền và tạo tiền đề hình thành thị trường bán lẻ điện cạnh tranh.
Các đại biểu đã tập trung thảo luận, thống nhất những vấn đề kỹ thuật quan trọng, như giới hạn thị phần các đơn vị phát điện nhằm phòng tránh chi phối, kiểm soát thị trường; yêu cầu về cơ cấu ngành điện, đặc biệt là các đơn vị cung cấp dịch vụ như đơn vị truyền tải điện, đơn vị phân phối điện; hoàn thiện cơ chế hợp đồng mua bán điện và thanh toán trên thị trường bán buôn điện cạnh tranh; chuyển giao chức năng và vai trò thanh toán trên thị trường điện giao ngay, yêu cầu xây dựng và phê duyệt thiết kế thị trường điện cạnh tranh các cấp độ; cùng với đó là đề xuất tháo gỡ vướng mắc liên quan cơ chế thuế giá trị gia tăng cho hợp đồng điện kỳ hạn, vốn là điểm nghẽn trong thực tiễn vận hành thị trường thời gian qua.
Phát biểu chỉ đạo, Thứ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Hoàng Long ghi nhận sự phối hợp tích cực của các Bộ, ngành, tập đoàn năng lượng và các đơn vị liên quan trong quá trình xây dựng Dự thảo. Bộ Công Thương đề nghị Cục Điện lực (Bộ Công Thương) tiếp tục bám sát tinh thần Nghị quyết số 70-NQ/TW của Bộ Chính trị về phát triển thị trường năng lượng cạnh tranh và đảm bảo an ninh năng lượng quốc gia, khẩn trương hoàn thiện hồ sơ Dự thảo Quyết định trên cơ sở các ý kiến thống nhất tại cuộc họp để gửi Bộ Tư pháp thẩm định theo đúng kế hoạch đã đề ra.
Lãnh đạo Bộ Công Thương cũng đề nghị các đơn vị liên quan tiếp tục đồng hành, phối hợp chặt chẽ trong quá trình hoàn thiện và chuẩn bị triển khai sau khi Quyết định được ban hành, đảm bảo các yêu cầu về tăng cường cạnh tranh, thu hút đầu tư xã hội hóa, minh bạch chi phí và giá điện, nâng cao hiệu quả hoạt động của ngành điện, phục vụ mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội và đời sống nhân dân.
Bộ Công Thương-Huyền Vy
